# da/0Ri6knbcAylb.xml.gz
# is/0Ri6knbcAylb.xml.gz
(src)="1"> Når man har 21 minuter til at tale , virker to millioner år som rigtig lang tid .
(trg)="1"> Þegar þú hefur bara 21 mínútu til að tala þá virðast 2 milljón ára vera virkilega langur tími .
(src)="2"> Men evolutionært er to millioner år ingenting .
(trg)="2"> En í þróunarsögunni eru 2 milljón ár ekkert .
(src)="3"> Og alligevel har den menneskelige hjerne i løbet af to millioner år næsten tredoblet sin masse , og er gået fra at have en hjerne på cirka et halvt kilo som vores forfader her , Habilis , til en næsten halvandet kilo kødfars som alle her har mellem ørerne .
(trg)="3"> Samt , á 2 milljónum ára , tókst mannheilanum að næstum þrefaldast í massa , sem byrjaði sem 600 gramma heili forfeðra okkar , Hæfimönnunum , og er orðinn að næstum 1500 gramma kjöthleifinum sem allir hafa milli eyrna sinna í dag .
(src)="4"> Hvad er det ved en stor hjerne , der gør , at naturen er så ivrig efter , at vi alle skal have én ?
(trg)="4"> Hvað er það við stóran heila sem náttúran var svo áköf að láta okkur öll hafa slíkann ?
(src)="5"> Det viser sig at når hjerner tredobles i størrelse , bliver de ikke kun tre gange større , de opbygger nye strukturer .
(trg)="5"> Nú , það kemur í ljós að þegar heilinn þrefaldast í stærð , verða þeir ekki bara þrefalt stærri , þeir öðlast nýja byggingu .
(src)="6"> Og en af de vigtigste årsager til at vores hjerne blev så stor er , at den fik en ny del , kaldet " frontal lapperne " .
(trg)="6"> Og ein af aðalástæðum fyrir því að heilinn okkar varð svona stór er að hann fékk nýjann hluta sem kallast ennisblað .
(src)="7"> Og især en del kaldet den " præ- frontale cortex . "
(trg)="7"> Og sérstaklega , hluti heilans sem kallast heilabörkur .
(src)="8"> Så hvad gør en præ- frontal cortex for dig , der retfærdiggører hele den arkitektoniske overhaling af det menneskelige kranie i løbet af kort evolutionær tid .
(trg)="8"> Hvað gerir heilabörkurinn eiginlega fyrir þig sem ætti að réttlæta algjöra hönnunarbreytingu á mennsku höfuðkúpunni á augnabliki í þróunarsögunni ?
(src)="9"> Det viser sig , at den præ- frontale cortex gør en masse ting , men én af de vigtigste ting , den gør , er , at den er en oplevelses- simulator .
(trg)="9"> Jú , það leiðir í ljós að heilabörkurinn gerir helling af hlutum , en einn af mikilvægustu hlutunum sem hann gerir er að hann er reynslu hermir
(src)="10"> Piloter øver sig i fly- simulatorer , så de ikke begår rigtige fejl i fly .
(trg)="10"> Flughermar æfa í flughermum svo að þeir þurfi ekki að gera raunveruleg mistök í flugvélum .
(src)="11"> Mennesker har denne fantastiske tilpasning , at de kan have oplevelser i deres hoveder , før de prøver dem af i virkeligheden .
(trg)="11"> Manneskjur hafa þessa stórkostlegu aðlögun að þeir geta raunverulega upplifað reynslu í hausnum á sér áður en þær reyna þær í alvöru heiminum .
(src)="12"> Dette er et trick , som ingen af vores forfædre kunne , og som ingen andre pattedyr kan gøre helt ligeså godt , som vi kan .
(trg)="12"> Þetta er bragð sem engir forfeður okkar gátu gert , og ekkert annað dýr getur gert í líkingu við það sem við getum .
(src)="13"> Det er en fantastisk tilpasning .
(trg)="13"> Þetta er stórkostleg aðlögun .
(src)="14"> Den er på højde med modsatrettede tommelfingre og at stå oprejst og sprog som én af de ting , der har fået vores race ned fra træerne og ind i indkøbscentret .
(trg)="14"> Þetta er alveg í líkingu við griptæka þumalinn og að standa upprétt og tungumál sem einn af hlutunum sem kom okkar tegund úr trjánum og inn í verslunarkjarnana .
(src)="15"> Nuvel -- ( Latter ) -- I har alle gjort dette .
(trg)="15"> Nú - ( hlátur ) - þið hafið öll gert þetta .
(src)="16"> Jeg mener , I ved ,
(trg)="16"> Ég meina , þið vitið ,
(src)="17"> Ben and Jerry 's laver ikke lever- og- løg is , og det er ikke fordi de lavede noget , smagte på det og sagde " ad . "
(trg)="17"> Ben og Jerry hafa aldrei búið til lifur og lauk ís .
(trg)="18"> Það er ekki af því að þeir hrærðu það saman , smökkuðu og sögðu :
(trg)="19"> " Ojj . "
(src)="18"> Det er fordi , uden at forlade din lænestol , kan du simulere den smagsvariant og sige " ad " før du laver den .
(trg)="20"> Það er vegna þess , að án þess að fara úr sætinu ykkar , hafið þig hermt eftir bragðinu sem kæmi og sagt ojj áður en þið búið ísinn til .
(src)="19"> Lad os se hvordan jeres oplevelses- simulatorer fungerer .
(trg)="21"> Látum nú sjá hversu vel reynslu hermirinn ykkar virkar .
(src)="20"> Lad os tage en hurtig test , før jeg fortsætter med resten af foredraget .
(trg)="22"> Gerum bara stutta greiningu áður en ég held áfram með restina af fyrirlestrinum .
(src)="21"> Her er to forskellige fremtidige scenarier , som jeg vil invitere jer til at forestille jer , og I kan prøve at simulere dem og fortælle mig , hvilken , I tror , I foretrækker .
(trg)="23"> Hér eru tvær mismunandi framtíðir sem ég býð ykkur að íhuga , og þið getið reynt að herma þær sagt mér hvora þið mynduð frekar kjósa .
(src)="22"> Èn af dem er at vinde i Lotto .
(trg)="24"> Ein er að vinna í lottóinu .
(src)="23"> Det her er cirka 314 millioner dollars .
(trg)="25"> Það er um 314 milljón dollarar .
(src)="24"> Og den anden er at blive lam .
(trg)="26"> Hin framtíðin er að lamast fyrir neðan mitti .
(src)="25"> Jeg vil lige give jer et øjebliks betænkningstid .
(trg)="27"> Nú , hugsið ykkur um í smástund .
(src)="26"> I føler nok , at I ikke har brug for et øjebliks betænkningstid .
(trg)="28"> Ykkur finnst trúlega að þið þurfið ekki smástund til að hugsa ykkur um .
(src)="27"> Der er , interessant nok , data på disse to grupper mennesker , data på hvor glade de er .
(trg)="29"> Merkilegt nokk , þá eru til gögn um þessa tvo hópa , gögn um hve hamingjusamir þeir eru .
(src)="28"> Og det her er præcis , hvad I forventede , er det ikke ?
(trg)="30"> Og það er nákvæmlega eins og þið bjuggust við , er það ekki ?
(src)="29"> Men det her er ikke dataene .
(trg)="31"> En þetta eru ekki gögning .
(src)="30"> Jeg har fundet på dem !
(trg)="32"> Ég bjó þessi til !
(src)="31"> Det her er dataene .
(trg)="33"> Þetta eru gögnin .
(src)="32"> Du har ikke bestået den korte quiz , og du er kun knap 5 minuter inde i foredraget .
(trg)="34"> Þið félluð í skyndiprófinu , og þið eru vart komin fimm mínútur inn í fyrirlesturinn .
(src)="33"> Fordi virkeligheden er , at et år efter at have mistet brugen af deres ben , og et år efter at have vundet i Lotto , er lotteri- vindere og lamme
(src)="34"> lige tilfredse med deres liv .
(trg)="35"> Af því að staðreyndin er sú að ári eftir að hafa misst máttinn í fótunum , og ári eftir að hafa unnið í lottóinu , eru lottóvinningshafar og fólk sem er lamað fyrir neðan mitti , jafn hamingjusöm með líf sitt .
(src)="35"> Men hav det ikke for dårligt med at være dumpet i den første quiz , fordi alle mislykkes med alle quizzer hele tiden .
(trg)="36"> Nú , ekki líða of illa yfir því að hafa fallið í fyrsta skyndiprófinu , af því að allir falla á öllum skyndiprófunum alltaf .
(src)="36"> Den forskning som mit laboratorium har udført , som økonomer og psykologer rundt om i landet har udført , har afsløret noget ganske overraskende for os , noget , vi kalder " impact bias " , hvilket er en tendens til at simulatoren fungerer dårligt .
(trg)="37"> Rannsóknin sem að rannsóknarstofan mín hefur verið að gera , sem hagfræðingar og sálfræðingar í kringum hnöttinn hafa verið að gera , hefur sýnt okkur eitthvað sem að okkur brá við að vita .
(trg)="38"> Eitthvað sem að við köllum árekstrar hlutdrægni , sem að er tilhneigingin fyrir herminn að vinna illa .
(src)="37"> En tendens til at simulatoren får dig til at tro , at forskellige resultater er mere forskellige , end de egentlig er .
(trg)="39"> Til að hermirinn geti látið þig trúa að mismunandi niðurstöður eru meira mismunandi en þær eru í raun og veru .
(src)="38"> Fra felt- studier til laboratorie- studier , ser vi at at vinde eller tabe et valg , få eller miste en romantisk partner , at få eller ikke at få en forfremmelse , bestå eller ikke bestå en eksamen , igen og igen , har langt mindre påvirkning , mindre intensitet og meget kortere varighed , end folk forventer , at de har .
(trg)="40"> Frá vettvangs rannsóknum til rannsókna á tilraunastofum , sjáum við að vinna eða tapa kosningum , eignast að tapa rómantískum maka , að fá eða ekki fá stöðuhækkun , ná eða falla á framhaldsskóla prófunum , þegar allt kemur til alls , hafa þessi atriði minni áhrif , minni ákafa og miklu minni endingu en fólk hefði haldið að þau hefðu .
(src)="39"> Faktisk viste en nylig undersøgelse -- dette fejer næsten benene væk under mig -- en nylig undersøgelse , der viser , hvordan store traumer påvirker mennesker , tyder på , at hvis det skete for mere end tre måneder siden , med kun et par undtagelser , har det ikke nogen indflydelse på din lykke overhovedet .
(trg)="41"> I raun , hefur nýleg rannsókn - þetta sló mig næstum í gólfið - nýleg rannsókn sýnir hvernig stór lífs áföll hafa áhrif á fólk gefur til kynna að if það hefði gerst fyrir þrem mánuðum síðan , aðeins með örfáum undantekningum , höfðu þau engin áhrif nokkrunvegin á hamingju þína .
(src)="40"> Hvorfor ?
(trg)="42"> Af hverju ?
(src)="41"> Fordi lykke kan syntetiseres .
(trg)="43"> Af því að hamingja getur verið mynduð ( búin til )
(src)="42"> Sir Thomas Brown skrev i 1642 , " Jeg er den lykkeligste mand .
(trg)="44"> Sir Thomas Brown skrifaði árið 1642 , " Ég er hamingjusamasti núlifandi maður .
(src)="43"> Jeg har det i mig , der kan vende fattigdom til rigdom , modgang til velstand .
(trg)="45"> Ég hef það í mér sem að getur breytt fátækt í ríkidóm , mótlæti í farsæld
(src)="44"> Jeg er mere usårlig end Achilleus ; skæbnen har ikke ét sted at ramme mig . "
(trg)="46"> Ég er meira ósærandi en Akkíles ; örlög hafa engan stað til að slá mig . "
(src)="45"> Hvilken slags bemærkelsesværdig mekanisme har denne fyr i sit hoved ?
(trg)="47"> Hverskonar stórmerkilega vélbúnað hefur þessi maður í hausnum á sér ?
(src)="46"> Det viser sig , at det er præcis den samme bemærkelsesværdige mekanisme , som vi alle har .
(trg)="48"> Jú , það kemur í ljós að það er nákvæmlega sami stórmerkilegi vélbúnaðurinn sem við höfum öll .
(src)="47"> Mennesker har noget , som vi kan betragte som et " psykologisk immunsystem . "
(trg)="49"> Mannskepnan hefur eitthvað sem að við gætum litið á sem sálrænt ónæmiskerfi .
(src)="48"> Et system af kognitive processer , overvejende ikke- bevidste kognitive processer , der hjælper dem med at ændre deres synspunkter om verden , så de kan føle sig bedre tilpas i den verden , de befinder sig i .
(trg)="50"> Kerfi af hugsana ferlum , aðallega ómeðvituðum hugsanaferlum , sem hjálpa þeim að breyta því hvernig þau sjá heiminn , svo að þeim líði betur með heiminn sem að þau finna sig í.
(src)="49"> Ligesom Sir Thomas har du denne maskine .
(trg)="51"> Eins og Sir Thomas , þá hafið þið þessa vél .
(src)="50"> I modsætning til Sir Thomas , synes du ikke at vide det .
(src)="51"> ( Latter )
(trg)="52"> Ólíkt Sir Thomas , þá virðist sem þið ekki vita af því .
(src)="52"> Vi syntetiserer lykke , men vi mener , lykke er noget , der skal findes .
(trg)="53"> Við búum til hamingju , en við höldum að hamingja sé eitthvað sem að maður finnur .
(src)="53"> I har ikke brug for , at jeg viser jer for mange eksempler på folk , der syntetiserer glæde , formoder jeg .
(trg)="54"> Nú , þú þarft ekki mig til að gefa ykkur of mörg dæmi um fólk sem að býr til hamingju , grunar mig .
(src)="54"> Selvom jeg vil vise jer nogle eksperimentelle bevismaterialer , behøver man ikke at kigge særligt langt for at finde beviser .
(trg)="55"> Ég ætla samt að sýna ykkur nokkrar reynslysögur sem sönnun , maður þarf ekki að líta langt til að finna sannanir .
(src)="55"> Som en udfordring til mig selv , da jeg siger dette en gang imellem i forelæsninger , tog jeg en kopi af the New York Times og forsøgte at finde nogle eksempler på folk , der syntetiserer lykke .
(trg)="56"> Til að skora á sjálfan mig , úr því ég segi þetta annað slagið í fyrirlestrum , tók ég afrit af New York Times og reyndi að finna nokkru tilvik af fólki sem að býr til hamingju .
(src)="56"> Og her er tre fyre , der syntetiserer lykke .
(trg)="57"> Og hér eru þrír náungar sem búa til hamingju .
(src)="57"> " Jeg er så meget bedre stillet fysisk , økonomisk , følelsesmæssigt , mentalt og næsten hvilken som helst anden måde . " " Jeg har ikke et øjebliks fortrydelse .
(trg)="58"> " Ég er miklu betur settur líkamlega , fjárhagslega , tifinningalega , andlega og á næstum allann annan máta . " " Ég sé ekki eftir neinu eina einustu mínútu .
(src)="58"> Det var en glorværdig oplevelse . " " Jeg tror , det viste sig at være det bedste . "
(trg)="59"> Þetta var stórfengleg lífreynsla . " " Ég trúi því að allt hafi farið á besta veg . "
(src)="59"> Hvem er disse mennesker , der er så pokkers glade ?
(trg)="60"> Hverjar eru þessar persónur sem eru svona svakalega ánægðar ?
(src)="60"> Den første er Jim Wright .
(trg)="61"> Jú , fyrsti var Jim Wright .
(src)="61"> Nogle af jer er gamle nok til at huske det : han var formand for Repræsentanternes Hus , og han trådte tilbage i unåde , da en ung republikaner ved navn Newt Gingrich fandt ud af en lyssky bog- aftale , han havde lavet .
(trg)="62"> Sum ykkar ery nógu gömul til að muna : hann var formaður Hús Fulltrúanna og hann sagði af sér með ósóma þegar þessi ungi repúblíkani sem heitir Newt Gingrich uppgvötaði skuggalega bóka útgáfusamning sem hann hafði gert .
(src)="63"> Den mest magtfulde demokrat i landet , han mistede alt .
(trg)="63"> Hann tapaði öllu .
(src)="64"> Han mistede sine penge ; han mistede sin magt .
(trg)="64"> Valdamesti demókratinn í landinu , hann tapaði öllu . hann tapaði peningunum sínum , hann tapaði völdunum sínum ,
(src)="65"> Hvad har han at sige om det alle disse år senere ?
(trg)="65"> Hvað getur hann sagt öllum þessum árum seinna um þetta allt saman ?
(src)="66"> " Jeg er så meget bedre stillet fysisk , økonomisk , følelsesmæssigt , mentalt og næsten hvilken som helst anden måde . "
(trg)="66"> " Ég er betur settur líkamlega , fjárhagslega , andlega og á næstum allann annan máta . "
(src)="67"> Hvilken anden måde ville der være at være bedre tjent ?
(trg)="67"> Hvern annan máta getur hann verið betur settur sem ?
(src)="68"> Vegetabilsk ?
(trg)="68"> Grænmetislega ?
(src)="69"> Mineralsk ?
(trg)="69"> Steinefnalega ?
(src)="70"> Dyrisk ?
(trg)="70"> Dýralega ?
(src)="71"> Han har egentlig dækket det hele .
(trg)="71"> Hann náði flestum mátum nokkuð vel þarna .
(src)="72"> Moreese Bickham er én , I aldrig har hørt om .
(trg)="72"> Moresse Bickham er einhver sem þú hefur aldrei heyrt um .
(src)="73"> Moreese Bickham sagde disse ord efter at være blevet løsladt .
(trg)="73"> Moreese Bickham sagði þessi orð þegar honum var sleppt .
(src)="74"> Han var 78 år gammel .
(trg)="74"> Hann var 78 ára gamall .
(src)="75"> Han tilbragte 37 år i Louisiana Statsfængsel for en forbrydelse , han ikke havde begået .
(trg)="75"> Hann var 37 ár í Louisiana ríkisfangelsinu fyrir glæp sem hann framdi ekki .
(src)="76"> Han blev i sidste ende renset , i en alder af 78 , ved hjælp af DNA beviser .
(trg)="76"> Hann var fyrir rest sýknaður , þegar hann var 78 ára , með hjálp DNA sönnunargagna .
(src)="77"> Og hvad havde han at sige om sin oplevelse ?
(trg)="77"> Og hvað hafði hann að segja um þessa lífsreynslu ?
(src)="78"> " Jeg har ikke et minuts beklagelse .
(trg)="78"> " Ég sé ekki eftir einni einustu mínútu .
(src)="79"> Det var en glorværdig oplevelse . "
(trg)="79"> Þetta var stórfengleg lífsreynsla . "
(src)="80"> Glorværdig !
(trg)="80"> Stórfengleg !
(src)="81"> Denne fyr siger ikke ,
(trg)="81"> Þessi náungi er ekki að segja ,
(src)="82"> " Du ved , der var nogle flinke gutter .
(trg)="82"> " Nú , æ þú veist , það voru nokkrir fínir gaurar .
(src)="83"> De havde et motionscenter . "
(trg)="83"> Þeir höfðu líkamræktarsal . "
(src)="84"> Det er " glorværdigt " , et ord , vi normalt kun bruger til noget som en religiøs erfaring .
(trg)="84"> Þetta var " stórfenglegt , " orð sem við spörum vanalega fyrir eitthvað eins og trúarlega lífsreynslu .
(src)="85"> Harry S. Langerman ytrede disse ord , og han er én I måske burde kende , men ikke kender , fordi i 1949 læste han en lille artikel i avisen om en hamburger- stand ejet af to brødre ved navn McDonalds .
(trg)="85"> Harry S. Langerman sagði þessi orð , eins og þið gætuð hafa vitað en ég ekki , vegna þess að árið 1949 las hann litla grein í blaði um hamborgarastað sem var í eigu þessarra bræðra sem hétu McDonalds .
(src)="86"> Og han tænkte , " Det er en virkelig god idé ! "
(trg)="86"> Og hann hugsaði , " Þetta er mjög sniðug hugmynd ! "
(src)="87"> Så han fandt dem .
(trg)="87"> Þannig að hann fór og fann þá .
(src)="88"> De sagde ,
(trg)="88"> Þeir sögðu ,
(src)="89"> " Vi kan give dig en franchise til det her for 3 . 000 dollars . "
(trg)="89"> " Við getum gefið þér leyfi fyrir þessu fyrir 3000 dali . "
(src)="90"> Harry tog tilbage til New York , bad sin bror , som var en investeringsrådgiver ,
(src)="91"> låne ham 3 . 000 dollars , og hans brors udødelige ord var :
(trg)="90"> Harry fór aftur til New York , spurði bróður sinn sem var fjárfestingamaður í banka hvort hann gæti lánað sér 3000 dollara , og bróðir hans sagði þessi ódauðlegur orð ,
(src)="92"> " Din idiot , ingen spiser hamburgere . "
(trg)="91"> " Asninn þinn , enginn borðar hamborgara . "
(src)="93"> Han ville ikke låne ham penge , og seks måneder senere fik Ray Croc naturligvis nøjagtigt den samme idé .
(trg)="92"> Hann vildi ekki lána honum peningana , og að sjálfsögðu sex mánuðum síðar
(trg)="93"> Ray Croc fékk nákvæmlega sömu hugmynd .
(src)="94"> Det viser sig , at mennesker faktisk spiser hamburgere , og Ray Croc var , i et stykke tid , den rigeste mand i Amerika .
(trg)="94"> Það kom víst í ljós að fólk borðar jú hamborgara , og Ray Croc , í smá tíma , varð ríkasti maður Ameríku .
(src)="95"> Og til sidst -- I ved , det bedste fra alle verdener -- nogle af jer genkender dette tidlige foto af Pete Best , der var den oprindelige trommeslager i the Beatles , indtil de , I ved , sendte ham på et ærinde og sneg sig væk og fandt Ringo på en turné .
(trg)="95"> Og í síðasta lagi -- þú veist , það besta af öllum mögulegum heimum -- sum af ykkur þekkja þessa ungu mynd af Pete Best , sem var upprunalegi trommarinn í Bítlunum , þangað til að þeir , þið vitið , sendu hann út í sendiferð og laumuðust í burtu og tóku Ringo með á tónleikaferð .
(src)="96"> I 1994 , da Pete Best blev interviewet ,
(trg)="96"> Jæja , árið 1994 þegar Pete Best var tekinn viðtali
(src)="97"> -- ja , han er stadig trommeslager ; ja , han er en studiemusiker -- havde han dette at sige :
(trg)="97"> -- já hann er ennþá trommari ; já , hann er stúdíó tónleikamaður -- hann hafði þetta að segja :
(src)="98"> " Jeg er lykkeligere , end jeg ville have været med the Beatles . "
(trg)="98"> " Ég er ánægðari en ég hefði orðið með Bítlunum . "
(src)="99"> Okay .
(src)="100"> Der er noget vigtigt at lære fra disse mennesker , og det er hemmeligheden bag lykke .
(trg)="100"> Það er eitthvað mikilvægt sem er hægt að læra af þessu fólki , og það er leyndardómur hamingjunnar .
(src)="101"> Her er den , klar til endelig at blive afsløret .
(trg)="101"> Hérna er það , loksins til að vera sýnt .
(src)="102"> Først : opnå formue , magt og prestige , tab det derefter .
(trg)="102"> Fyrst : safnið að ykkur miklum auð , völdum , og virðingu , og tapið því öllu .
(src)="103"> ( Latter )
(trg)="103"> ( Hlátur )
(src)="104"> Andet : tilbring så meget af dit liv i fængsel , som du overhovedet kan .
(trg)="104"> Næst : eyðið eins miklu af ykkar lífi í fangelsi og þið getið .