# az/39BA7CdBlQ3u.xml.gz
# ms/39BA7CdBlQ3u.xml.gz
(src)="1"> Keçən həftə vəqfin ( Bill & amp ; Melinda Gates Vəqfi ) etdiyi işlər haqqında bir məktub yazdım və bəzi problemləri dilə gətirdim .
(trg)="1"> Saya telah menulis sepucuk surat minggu lalu mengenai kerja- kerja di yayasan , berkongsi beberapa masalah .
(src)="2"> Warren Buffet ( məşhur iş adamı ) , işlərin yolunda gedib getmədiyi mövzusunda bəzi qiymətləndirmələr etməmi , və bunu ənənəvi hala gətirməyimi tövsiyə etdi .
(trg)="2"> Warren Buffet mengesyorkan saya berbuat begitu -- berterus- terang mengenai apa yang berjalan lancar dan apa yang tidak , dan melakukannya sebagai satu acara tahunan .
(src)="3"> Buradakı amaçlarımdan biri daha çox insanı bu problemlər üzərində işə çəkməkdə , çünki çox əhəmiyyətli bəzi problemlər üzərində itələyici bir qüvvət olmadan çalışılmadığını düşünürəm .
(trg)="3"> Matlamat saya ialah untuk menarik lebih ramai orang untuk menangani masalah itu , sebab saya fikir terdapat beberapa masalah yang sangat penting yang tidak dapat ditangani tanpa dipaksa- paksa .
(src)="4"> Yəni bazar , elm adamlarını , ünsiyyətçidir , mütəfəkkirləri , hökumətləri doğru işlər etməyə zorlamıyor .
(trg)="4"> Maksudnya , keadaan pasaran tidak mendorong para saintis , pakar perhubungan , pemikir , pemerintah untuk melakukan perkara yang betul .
(src)="5"> Yalnız bu işlərə əhəmiyyət verərək , və bu mövzuya əhəmiyyət verən parlaq zəkalı insanları yanımıza alaraq , digər insanları da bu işin içinə çəkərək , ehtiyacımız olan inkişafı təmin edə bilərik .
(trg)="5"> Dan hanya dengan memberikan perhatian terhadap perkara- perkara ini serta adanya orang pintar yang prihatin serta dapat menarik lebih ramai orang lagi , barulah kita boleh membuat kemajuan seperti yang kita perlukan .
(src)="6"> Bu problemlərdən ikisini bu gün sizlərlə paylaşacağam və bu an ki vəziyyətlərindən bəhs .
(trg)="6"> Jadi , pagi ini saya ingin berkongsi mengenai dua masalah dan bercakap mengenai perkembangannya .
(src)="7"> Lakin mövzuya girmədən əvvəl , baxış acam optimist olduğunu ifadə etmək istəyirəm .
(trg)="7"> Tetapi sebelum memperkatakannya , saya akui yang saya seorang optimis .
(src)="8"> Çətin olan hər problemin həll edilə biləcəyini inanıram .
(trg)="8"> Sebarang masalah yang sukar , saya fikir ia boleh diselesaikan .
(src)="9"> Belə düşünmək bir səbəbi də , keçmişə baxmaq .
(trg)="9"> Dan antara sebab saya berfikir begitu ialah dengan memandang ke waktu silam .
(src)="10"> Keçən əsr boyunca , ortalama insan ömrü ikiqat və bu səviyyəni də keçdi .
(trg)="10"> Di sepanjang abad yang lalu , purata jangka hayat telah meningkat lebih seganda .
(src)="11"> Bəlkə də məni ən çox sevindirən bir digər statistik ; uşaq ölümləri .
(trg)="11"> Satu lagi statistik , mungkin yang menjadi kegemaran saya , ialah dengan melihat kepada angka kematian kanak- kanak .
(src)="12"> 1960da 110 milyon uşaq doğuldu , və bu uşaqlardan 20 milyonu 5 yaşına gəlmədən öldü .
(trg)="12"> Sejak tahun 1960 , 110 juta kanak- kanak telah dilahirkan , dan 20 juta daripada itu mati sebelum berusia lima tahun .
(src)="13"> 5 il əvvəl , 135 milyon uşaq doğuldu - yəni daha çox - və 10 milyondan azı 5 yaşına gəlmədən öldü .
(trg)="13"> Lima tahun yang lalu , 135 juta kanak- kanak telah dilahirkan -- lebih ramai -- tetapi kurang 10 juta daripadanya mati sebelum berusia lima tahun .
(src)="14"> Bu , uşaq ölüm nisbətində yarı yarıya azalma demək .
(trg)="14"> Jadi , itu menjadi faktor bagi dua penurunan bagi kadar kematian kanak- kanak .
(src)="15"> İnanılmaz bir şey .
(trg)="15"> Ia suatu fenomena .
(src)="16"> O hayatların hər biri çox əhəmiyyətli .
(trg)="16"> Setiap nyawa itu amat berharga .
(src)="17"> Bunu başarabilmemizdeki əsas səbəb yalnız gəlirlərin artması deyil , ayrıca bir neçə əhəmiyyətli böyük irəliləmə :
(trg)="17"> Sebab utama kita boleh mencapainya bukan saja kerana meningkatnya kadar pendapatan tetapi juga berlaku beberapa penemuan yang utama :
(src)="18"> Peyvəndlərin daha geniş sahələrdə istifadə edilməsi .
(trg)="18"> Vaksin telah digunakan secara meluas .
(src)="19"> Məsələn , qızılca daha 1990da 4 milyon ölümə səbəb olurdu , indi isə bu sayı 400, 000 ´in altında .
(trg)="19"> Contohnya , penyakit campak meragut empat juta nyawa sehingga tahun 1990 tetapi hingga kini kurang dari 400, 000 nyawa
(src)="20"> Yəni həqiqətən bir şeyləri dyişdirəbilmə sahibik .
(trg)="20"> Jadi , kita benar- benar dapat melakukan perubahan .
(src)="21"> Bir sonrakı böyük mərhələ bu 10 milyonu yarılamaktır .
(trg)="21"> Pencapaian seterusnya ialah mengurangkan 10 juta itu kepada separuh lagi .
(src)="22"> Və bu məncə 20 il içərisində həyata keçirilə bilər bir şey .
(trg)="22"> Dan saya fikir ia boleh dilakukan dalam masa kurang 20 tahun .
(src)="24"> Çünki bu ölümlərin əksəriyyətinə səbəb olan çox az xəstəlik var : ishal , sətəlcəm və qızdırma .
(trg)="24"> Sebab hanya tinggal beberapa jenis penyakit yang menyebabkan jumlah kematian yang banyak itu : cirit- birit , pneumonia dan malaria .
(src)="25"> Və bu da bizi bu gün önə çıxaracağam ilk problemə gətirir , ağcaqanadlar tərəfindən yayılan ölümcül bir xəstəliyi necə durdururuz ?
(trg)="25"> Justeru , berbalik kepada persoalan yang saya utarakan pada pagi ini , iaitu bagaimana kita menghentikan penyakit berbahaya yang disebarkan oleh nyamuk ?
(src)="26"> Yaxşı bu xəstəliyin tarixçəsi nədir ?
(trg)="26"> Jadi , apakah sejarah penyakit ini ?
(src)="27"> Minlərlə ildir var olan şiddətli bir xəstəlik .
(trg)="27"> Ia merupakan satu penyakit yang teruk sejak beribu- ribu tahun .
(src)="28"> Necə ki , genetik koda baxsaq , bu xəstəliyin , Afrikada yaşamış olan insanların , sıtmacıl ölümləri önləyə bilmək üçün bir- birindən fərqli şeylər inkişaf etdirdikləri tək xəstəlik olduğunu görə bilərik .
(trg)="28"> Malah , jika kita lihat pada kod genetik , ia satu- satunya penyakit yang dapat kita saksikan orang- orang yang tinggal di Afrika telah mencipta beberapa cara untuk mengelakkan dari kematian akibat malaria
(src)="29"> Ölümlərin sayı 1930- cu ildə 5 milyona çatıb zirvə etdi .
(trg)="29"> Angka kematian sebenarnya memuncak lebih sedikit dari lima juta dalam tahun 1930an .
(src)="30"> Bu həqiqətən qorxunc bir ədəd idi .
(trg)="30"> Ia sungguh besar .
(src)="31"> Və xəstəlik dünyanın hər yerində idi .
(trg)="31"> Dan penyakit itu berlaku di seluruh dunia .
(src)="32"> Qorxunc bir xəstəlik .
(trg)="32"> Satu penyakit yang dahsyat .
(src)="33"> ABŞ- da ...
(trg)="33"> Ia menular di Amerika Syarikat .
(src)="34"> Avropada ...
(trg)="34"> Ia menular di Eropah .
(src)="35"> Xəstəliyin səbəbi 1900lər qədər bilinmirdi , ta ki İngilis bir əsgərin xəstəliyə iti ağcaqanadların səbəb olduğunu ortaya çıxarana qədər .
(trg)="35"> Orang di zaman itu tidak tahu apa puncanya sehinggalah pada awal 1900an , apabila seorang anggota tentera British terfikir bahawa nyamuklah penyebabnya .
(src)="36"> Hər yerdə idi bu xəstəlik .
(trg)="36"> Jadi ia ada di mana- mana .
(src)="37"> 2 şey ölüm nisbətini aşağıya çəkməyə kömək oldu .
(trg)="37"> Dan terdapat dua cara yang telah membantu menurunkan kadar kematian .
(src)="38"> Biri iti ağcaqanadların DDT ( böcək öldürücü dərman ) ilə öldürülməsi idi .
(trg)="38"> Satu ialah membunuh nyamuk dengan DDT .
(src)="39"> Digəri də xəstələrin kinin ( bir dərman ) və törəmələri ilə müalicə edilməsi idi .
(trg)="39"> Satu lagi ialah merawat pesakit dengan kinina atau ubat yang bersumberkan kinina .
(src)="40"> Hal- hazırda ölüm nisbətinin geriləməsinin səbəbi bu idi .
(trg)="40"> Dan sebab itu kadar kematian dapat dikurangkan .
(src)="41"> Ironik olan , xəstəliyin zəngin ölkələrin olduğu bütün ilıq bölgələrdə yox edilməsi idi .
(trg)="41"> Kini , ironisnya , apa yang berlaku ialah , ia telah dihapuskan dari semua zon beriklim sederhana , di mana wujudnya negara- negara yang kaya .
(src)="42"> Görürük ki , 1900- cü ildə xəstəlik hər yerdə .
(trg)="42"> Jadi kita dapat lihat : tahun 1900 ia merebak di mana- mana .
(src)="43"> 1945- ci ildə hələ bir çox yerdə rast gəlinir .
(trg)="43"> Tahun 1945 , masih ada di kebanyakan tempat .
(src)="44"> 1970- ci ildə ABŞ və Avropanın çox xəstəlikdən xilas olur .
(trg)="44"> 1970 , Amerika Syarikat dan banyak tempat di Eropah sudah dapat menghapuskannya .
(src)="45"> 1990- cı ildə şimaldakı bölgələrin çoxu xilas olur .
(trg)="45"> Tahun 1990 , kawasan utara sudah menghapuskannya .
(src)="46"> Və yaxın tarixdə görürük ki , xəstəlik yalnız ekvator ətrafında .
(trg)="46"> Dan akhir- akhir ini anda boleh lihat ia hanya di kawasan sekitar khatulistiwa .
(src)="47"> Bu da bizi bu ziddiyyətə gətirir : xəstəlik yalnız kasıb ölkələrdə olduğu üçün , xəstəliyə kifayət qədər sərmayə edilmir .
(trg)="47"> Dan hal ini menimbulkan satu paradoks bahawa kerana penyakit ini hanya berlaku di negara- negara miskin , ia tidak mendapat banyak bantuan .
(src)="48"> Məsələn , keçəllik dərmanları üçün ayrılan pul qızdırmaya ayrılan puldan çox .
(trg)="48"> Misalnya , lebih wang dilaburkan dalam kajian ubat mengawal keguguran rambut daripada kajian untuk mengubati malaria .
(src)="49"> Tamam , keçəllik bərbad bir şey .
(trg)="49"> Memang , keguguran rambut ialah sesuatu yang menakutkan .
(src)="50"> ( Qəhqəhə )
(trg)="50"> ( Ketawa )
(src)="51"> Və zəngin kişilər sarsılmış vəziyyətdə .
(trg)="51"> Dan ramai orang kaya yang terkena .
(src)="52"> Elə buna görə kelliğe prioritet verilmiş .
(trg)="52"> Dan sebab itulah keutamaannya sudah ditetapkan .
(src)="53"> Lakin , qızdırma - bir il içində bir milyondan çox ölümə səbəb olmasına baxmayaraq insanlar üzərindəki güclü təsirini ( kelliğe görə ) gerçəkdə olduğundan az göstərir .
(trg)="53"> Tetapi , bagi malaria -- sekalipun jutaan kematian setiap tahun yang disebabkan malaria masih kurang menggambarkan impaknya .
(src)="54"> Hər keçən saniyə 200 milyondan çox adam bu xəstəlikdən iztirab və ağrı çəkir .
(trg)="54"> Lebih dari 200 juta orang yang menghidapnya dalam satu- satu masa .
(src)="55"> Bu demək olur ki bir çox şeyi dayandırdığı üçün , iqtisadiyyatın bu sahəyə yönəlməsini sağlayamıyorsunuz .
(trg)="55"> Ertinya pembangunan ekonomi di tempat- tempat ini terbantut kerana ia menghambat perlaksanaan banyak perkara .
(src)="56"> İndi ...
(src)="57"> Bildiyiniz kimi qızdırma , ağcaqanadlar tərəfindən daşınır .
(trg)="56"> Kini , memang diketahui malaria disebarkan oleh nyamuk .
(src)="58"> Sizin də bunu təcrübə etmək üçün bir neçə iti ağcaqanad gətirdim bura .
(trg)="57"> Saya ada bawa beberapa ekor di sini , supaya anda boleh mengalaminya .
(src)="59"> Onlara oditoryumda bir az naviqasiya icazəsi verək .
(src)="60"> ( Qəhqəhə )
(trg)="58"> Biarkanlah nyamuk- nyamuk itu berterbangan di sekitar auditorium ini ( Ketawa )
(src)="61"> Bunu yalnız kasıb insanlar yaşayacaq deyə bir şey yox .
(trg)="59"> Jangan hanya orang miskin sahaja yang mengalaminya .
(src)="62"> ( Qəhqəhə ) ( Alqış )
(trg)="60"> ( Ketawa ) ( Tepuk tangan )
(src)="63"> O ağcaqanadlar xəstəlikli deyildi .
(trg)="61"> Nyamuk- nyamuk itu tidak dijangkiti .
(src)="64"> Nəticə olaraq bir neçə fikir tapdıq .
(trg)="62"> Oleh itu , kita sedang melakukan beberapa perkara .
(src)="65"> Məsələn yataq tülləri ( cibinlik ) .
(trg)="63"> Kita ada kelambu .
(src)="66"> Yataq tülləri möhtəşəm vasitələr .
(trg)="64"> Dan kelambu ialah satu benda yang bagus .
(src)="68"> Ana və uşağı gecə cibinliğin altında yatar , nəticə olaraq gecə gəzən ağcaqanadlar onları sokamaz .
(trg)="65"> Maknanya , ibu dan anaknya masuk ke dalam kelambu pada waktu malam , jadi nyamuk yang menggigit pada lewat malam tidak dapat menyerang mereka .
(src)="69"> Və bir də ev içində tülü yanında
(src)="70"> DDT spreyi də istifadə etsəniz , ölümləri yüzdə 50 nisbətində azalda bilərsiniz .
(trg)="66"> Dan apabila anda menggunakan semburan DDT dalam rumah serta memasang kelambu , anda boleh mengurangkan kadar kematian sehingga 50 peratus .
(src)="71"> Bu da onsuz da bir çox ölkədə reallaşan şey .
(trg)="67"> Dan hal itu sedang berlaku sekarang di beberapa buah negara .
(src)="72"> Buna şahid olmaq möhtəşəm bir şey .
(trg)="68"> Sungguh memberangsangkan .
(src)="73"> Lakin diqqətli olmalıyıq çünki qızdırma - yəni parazit inkişaf edir və ağcaqanadlar də inkişaf edir .
(trg)="69"> Tetapi kita harus berhati- hati kerana malaria - parasit itu membiak dan nyamuk juga membiak .
(src)="74"> Keçmişdə istifadə etdiyimiz hər vasitə , sonunda təsirsiz hala gəldi .
(trg)="70"> Sebab itu , setiap penawar yang kita gunakan dahulu sudah menjadi tidak berkesan .
(src)="75"> Bu anda da əlimizdə 2 variant var .
(trg)="71"> Dan akhirnya anda tinggal dua pilihan .
(src)="76"> Ya bir ölkəyə doğru vasitələr və üsullarla gedərək , xəstəliklə sağlam bir şəkildə mübarizə aparır , və hətta regional məhv nəticəsində belə əldə edə bilərsiniz .
(trg)="72"> Jika anda pergi ke sebuah negara membawa penawar yang betul dan cara yang betul , anda melakukannya dengan sungguh- sungguh , anda sebenarnya boleh mencapai tahap penghapusan di kawasan setempat .
(src)="77"> Bu bölgələrdə , qızdırmanın təsirli olduğu sahələri təmsil edən xəritənin daralmağa başladığını görürük .
(trg)="73"> Dan di situlah kita nampak peta penularan malaria menguncup .
(src)="78"> Ya da , bir az daha zəif davransanız , xəstəliyi azaltma müddətiniz artır ,
(src)="79"> lakin sonunda vasitələrinin təsirsiz hala gəlir , ölüm nisbəti yenə dırmaşmağa başlayır .
(trg)="74"> Atau , jika anda ke sana secara acuh tak acuh , untuk satu tempoh masa anda boleh mengurangkan beban penyakit itu , tetapi lambat- laun penawar itu akan menjadi tidak berkesan , dan kadar kematian akan melonjak naik lagi .
(src)="80"> Dünya bunu yaşadı , əvvəl əhəmiyyət verdi daha sonra vermədi .
(trg)="75"> Dan dunia sudah melaluinya .
(trg)="76"> Perhatian diberi dan kemudian tidak mengendahkannya lagi .
(src)="81"> İndi irəliləyişi keçdik .
(trg)="77"> Kini kita sudah membuat kemajuan .
(src)="82"> Yataq tülləri maddi qaynaqlar tərəfindən dəstəklənir .
(trg)="78"> Dana untuk kelambu sudah meningkat .
(src)="83"> Yeni dərman kəşfləri edilir .
(trg)="79"> Terdapat penemuan ubat baru .
(src)="84"> Vakfımız 3 . sınaq mərhələsinə gələn və bir neçə ay içində istifadə edilməyə başlanacaq bir peyvəndi maddi olaraq dəstəklədi .
(trg)="80"> Yayasan kami membiayai kepada satu vaksin yang sudah memasuki ujian tahap ketiga yang akan bermula dalam beberapa bulan lagi .
(src)="85"> Əgər təsirli olsa , təhlükədə olan hayatların üçdə ikisini qurtara bilər .
(trg)="81"> Dan ia dapat menyelamatkan dua pertiga nyawa jika ia berkesan .
(src)="86"> Yeni həllərə sahib olacağıq .
(trg)="82"> Jadi , kita akan mempunyai cara- cara baru seperti ini .
(src)="87"> Amma bu tək başına bizə tətbiq oluna bilər bir plan təqdim etmir .
(trg)="83"> Namun , perkembangan begitu tidak memberikan kita apa- apa hala tuju .
(src)="88"> Çünki bu xəstəlikdən xilas olmaq üçün uygulamamız lazım olan plan içində bir çox şeyi saxlayır .
(trg)="84"> Sebab hala tuju untuk menghapuskan penyakit ini melibatkan banyak perkara .
(src)="89"> Bu plan , ünsiyyətçidir maddi qaynaqları ən üst səviyyədə tutmasını , vəziyyətin hər kəs tərəfindən yaxşı bir şəkildə başa düşülməsi üçün işi , müvəffəqiyyət hekayələrinin köçürülməsini saxlayır .
(trg)="85"> Ia melibatkan pakar perhubungan yang dapat memastikan kemasukan dana , yang dapat meneruskan kelangsungan projek ini yang mampu menyebarkan kisah kejayaannya .
(src)="90"> Bu plan , ictimai alimlərin bizə , necə insanların 70 % - i yerinə % 90ının yataq tülü istifadə sağlayabileceğimizi izah etmələrini ehtiva edir .
(trg)="86"> Ia melibatkan saintis sosial , agar dapat menggalakkan bukan setakat 70 peratus orang menggunakan kelambu , tetapi 90 peratus .
(src)="91"> Bu hadisəni modelleyebilmek üçün riyaziyyatçılara ehtiyacımız var ...
(src)="92"> Monte Carlo ( ehtimal modelləşdirmə metodu ) kimi üsullarla bu vasitələrin necə birleştirilebileceğini və birlikdə əlaqəni anlaya bilmək üçün ...
(trg)="87"> Kita perlukan ahli matematik untuk membuat simulasi , ala Monte Carlo agar kita faham cara kaedah ini digabungkan dan bekerjasama .
(src)="93"> Və təbii ki də dərman şirkətlərinə , uzmanlıklarını bizlərlə paylaşmaları üçün ehtiyacımız var .
(trg)="88"> Sudah tentu kita perlukan syarikat ubat- ubatan untuk menyediakan kepakarannya .
(src)="94"> Bu yardımları təmin edə bilmələri üçün zəngin dövlətlərin çox comərd olması lazımdır .
(trg)="89"> Kita perlukan sumbangan pemerintah negara kaya bagi menyediakan dana untuk projek ini .
(src)="95"> Və bunların hamısı bir araya gəldiyi zaman , qızdırmanın kökünü kurutabileceğimiz mövzusunda xeyli optimist olacağam .
(trg)="90"> Dan apabila elemen- elemen ini bergabung , saya agak optimistik kita boleh menghapuskan malaria .
(src)="96"> İndi də ikinci suala geçeyim , birincisindən tamamilə fərqli amma eyni dərəcədə əhəmiyyətli bir sual .
(trg)="91"> Sekarang , saya akan beralih kepada soalan yang kedua , soalan yang agak berbeza , tetapi pada saya ia sama penting .
(src)="97"> Sualımız belə :
(trg)="92"> Dan ia adalah :
(src)="98"> Bir müəllimi necə möhtəşəm edərsiniz ?
(trg)="93"> Bagaimana anda menjadikan seorang guru itu hebat ?
(src)="99"> Əslində bu sual bir çox insanın üstünə çoxca zaman xərcləmiş olub , anlayacağı bir sual kimi dayanır .
(trg)="94"> Ia seperti satu soalan yang orang akan mengambil banyak masa membahaskannya , dan kita sangat faham mengapa .
(src)="100"> Lakin vəziyyət həqiqətən də belə deyil .
(trg)="95"> Dan jawapan sebenarnya ialah kita tidak begitu memahaminya .
(src)="101"> Gelin bu problemin səbəb əhəmiyyətli olduğundan başlayaq .
(trg)="96"> Mari kita mulakan dengan bertanya mengapa hal ini penting .
(src)="102"> İddia edirəm ki , burada olan hər kəsin möhtəşəm müəllimləri vardı .
(trg)="97"> Saya yakin , semua kita pernah mempunyai beberapa orang guru yang hebat .
(src)="103"> Hamımız möhtəşəm bir təhsil aldıq .
(trg)="98"> Kita semua menerima pendidikan yang baik .
(src)="104"> Bu gün burada olmağımızın , müvəffəqiyyətli olmağımızın səbəblərindən biri də bu .
(trg)="99"> Itulah salah satu sebab kita berada di sini pada hari ini , sebahagian daripada sebab kita mengecap kejayaan .
(src)="105"> Universiteti yarıda buraxan biri olmağıma baxmayaraq , deyə bilərəm ki zamanında möhtəşəm müəllimlərim olmuşdu .
(trg)="100"> Saya boleh berkata begitu , sekalipun saya tidak tamat kolej , saya mempunyai guru- guru yang hebat .