# arq/Tqyt60npx1El.xml.gz
# eu/Tqyt60npx1El.xml.gz
(src)="1"> Kul waḥed fikum ɛendu el- sima el- mejjehda , el- waɛra , elli tzeɛzeɛ kter ( subversive ) w elli kkewnu el- texyar el- ṭabiɛi ( Natural Selection ) l el- ḥin .
(trg)="1"> Zuetako bakoitzak badu hautapen naturalak inoiz asmatu duen ezaugarri ahaltsuen , arriskutsuen eta subertsiboena .
(src)="2"> Hiya ṭerf ntaɛ teknolojya , f el- ɛṣab w el- smaɛ , terbeṭ ma bin el- mxuxa ntaɛ el- nas .
(trg)="2"> Audio teknologia neuronala den zerbait da , beste pertsona batzuen gogamenak birprogramatzeko .
(src)="3"> Bayna belli rani nehḍer ɛla el- qudra ntaɛ el- luġa ,
(src)="4"> laxeṭerš hiya elli txellikum teġġersu fekra men ɛqelkum nišan f el- ɛqel ntaɛ waḥdaxer , w yeqqedru huma tanik ysseyu ydirulek nefs el- ši , bla tešraṭ xdama wella Sidi Ɛebbaz .
(trg)="3"> Zuen mintzamenaz ari naiz , jakina , horrek ahalbidetzen baitizue zuen gogameneko pentsamendu bat zuzenean beste norbaiten gogamenean landatzea , eta haiek ere beste hainbeste saiatuko dira egiten zurekin , zuetako inork kirurgiaz baliatu beharrik gabe .
(src)="5"> F had el- syaq , ki tkun tehḍer , rak testeɛmel , f el- waqeɛ , waḥed el- škel ntaɛ el- telemetri ( nqil bla- xiṭ ) mši mextalef bezzaf ɛla el- telekomand ntaɛ el- tilivizyu ntaɛek .
(trg)="4"> Ostera , hitz egiten duzuenean , telemetria moduko zerbait erabiltzen ari zarete zuen telebistaren urrutiko agintearekiko oso diferentea ez dena .
(src)="6"> Kima n´ hak !
(src)="7"> Win el- mašina tkun qayma ɛla el- bɛit ntaɛ ḍḍew teḥt- ḥmer ( ' infraruj ) , el- luġa ntaɛkum tkun qayma ɛla el- bɛit el- bɛit , bla smir , ntaɛ el- ḥess .
(trg)="5"> Gertatzen dena da , argi infragorrizko pultsuez baliatzen dela tresna , eta zuen hizkuntza pultsuetan oinarritzen dela , baina soinuzko pultsu diskretuetan .
(src)="8"> W ġir kima testeɛmel el- telekomand beš tbeddel el- ɛdadat el- dexlaniya ntaɛ el- tilivizyu ntaɛek ɛla ḥsab ma teršeqlek , testeɛmel el- luġa ntaɛek beš tbeddel el- ɛdadat f daxel ɛqel bnadem ɛla ḥsab el- fayda ntaɛek .
(trg)="6"> Eta zuen telebistaren barruko konfigurazioa aldatzeko urrutiko agintea erabiltzen duzuen bezalaxe , zuen gustura moldatzeko , beste norbaiten garunaren barruko konfigurazioa aldatzeko erabiltzen duzue zuen hizkuntza , zuen interesetara egokitzeko .
(src)="9"> El- luġat hiya jinat tehḍer ( mehdara ) , teddi el- ṣwaleḥ elli baġyethum
(trg)="7"> Hizkuntzak geneak hizketan dira , nahi dituzten gauzak lortzen .
(src)="10"> W , hnaya , ġir txxeylu el- ɛjeb fi keš ġuryan ki yetkaka l had el- ši w yebda ylaġi keš ḥess yxelli el- ṣwaleḥ yetḥerku fi keš bit : tqul kelli keš ɛefsa ntaɛ sḥur - w twali ḥetta yweṣṣelhum l fummu .
(trg)="8"> Eta imajina ezazue haurtxo baten harridura- sentimendua
(trg)="9"> lehenbiziko aldiz ohartzen denean , soinu bat egite hutsaz ,
(trg)="10"> lor dezakeela gauzak gelan zehar mugitzea magiaz bezala , eta agian baita bere ahoaren barruan ere .
(src)="11"> Ḍerwek , el- qudra ntaɛ el- luġa f el- tzeɛziɛ ɛtarfu biha , mɛa el- ɛhud :
(src)="12"> B sebba 't el- ɛessa ( el- raqaba ) , kayen ktuba ma tnejjemš teqrahum . ɛbarat ( hedrat ) ma teqderš testeɛmelhum w kelmat ma tnejjemš tqulhum .
(trg)="11"> Hizkuntzaren ahalmen subertsiboa antzeman izan da mendetan zehar zentsuran , irakur ez ditzakezuen liburuetan , erabil ez ditzakezuen esaldietan eta esan ez ditzakezuen hitzetan .
(src)="13"> F el- waqeɛ , el- ḥkaya dyal el- burj ntaɛ Babel f el - ' Injil ḥiya ḥejjaya w tenbih ɛla el- quwwa ntaɛ el- luġa .
(trg)="12"> Azken finean , Bibliako Babelgo Dorrearen istorioa alegia bat da eta ohartarazpen bat hizkuntzaren ahalmenaz .
(src)="14"> Ɛla ḥsab had el- ḥkaya , el- bniyadem el- lwala weṣlu l el- fhama belli mɛa el- stiɛmal ntaɛ el- luġa beš yexxedmu mɛa beɛḍ , yeqqedru yebniw burj yweṣṣelhum , qbala , l el- sma .
(trg)="13"> Istorio horren arabera , antzinako gizakiak iritsi ziren pentsatzera , beren hizkuntza elkarlanean jarduteko erabiliz , zeruraino iristeko aukera emango zien dorre bat eraiki zezaketela .
(src)="15"> Temmatik , ´Allah zɛef men had el- muḥawala beš ytṣṣelṭu ɛlih , ḥeṭṭem el- burj , w beš yetyeqqen belli ma yɛawduš yebniweh , ferket el- nas ki ɛṭalhum luġat mextalfa -- xelleṭhalhum ki ɛṭalhum luġat mextalfa .
(trg)="14"> Orduan Jainkoak , berari boterea kentzeko saio horrek haserreturik , dorrea eraitsi egin zuen , eta , gero inoiz ez zela berreraikiko bermatzeko , jendea sakabanatu egin zuen , hizkuntza diferenteak emanez -- nahastu egin zituen hizkuntza diferenteak emanez .
(src)="16"> W hada yweṣṣel l el- tmesxira el- hayla belli el- luġat kayna beš ma txellinaš netwaṣlu .
(trg)="15"> Eta horrek ironia izugarri bat ekarri zuen : gure hizkuntzak elkarrekin komunikatzea eragozteko existitzen direla .
(src)="17"> Ḥetta el- yum , ɛla balna belli kayen kelmat ma nnejmuš nesteɛmluhum , jumel ma neqqedruš nquluhum ,
(src)="18"> laxaṭerš ´ida qulnahum , yeqqedru yḍayquna , yeḥḥebsuna , w ḥetta yeqqetluna .
(trg)="16"> Orain ere , badakigu badirela erabil ez ditzakegun hitzak , esan ez ditzakegun esaldiak , zeren eta hori egiten badugu , gogait eragin , kartzelatu eta baita hil ere gaitzaketela .
(src)="19"> W gaɛ hada men nefxa 't nefs texrej men fwamna .
(trg)="17"> Eta hori guztia gure ahotetatik irtendako aire- bafada bategatik .
(src)="20"> Šuftu !
(src)="21"> Gaɛ had el- haraj ɛla sima waḥda m el- simat ntaweɛna yxellina nqulu belli , ṣeḥḥ , kayen ḥaja , hnaya , testahel el- tefsir .
(trg)="18"> Gure ezaugarri bakar bati buruzko istilu horrek guztiak adierazten digu badela hor azalpen bat merezi duen zerbait .
(src)="22"> W hadi hiya kifeš w ɛleš tṭewret had el- sima el- metmeyza , w ɛlah tṭewret ġir ɛend el- jnas ntaweɛna ?
(trg)="19"> Kontua hauxe da : nola eta zergatik garatu zen ezaugarri garrantzitsu hori , eta zergatik garatu zen gure espeziean soilik ?
(src)="23"> El- ḥaṣul , hadi ḥeyya tdehheš šwiya win beš nelqaw keš jwab l had el- swal ,
(trg)="20"> Ezusteko txiki bat dator orain .
(src)="24"> lazem ɛlina nruḥu l el- stiɛmal ntaɛ el- duzan ɛend el- šempanziyat .
(trg)="21"> Izan ere , galdera horri erantzuteko , txinpantzeek tresnak nola erabiltzen dituzten aztertzera jo behar dugu .
(src)="25"> Had el- šempanziyat yesteɛmlu duzan , w ḥna ɛendna hadi kelli ´išara ɛla el- ɛqel ntaɛhum .
(trg)="22"> Txinpantze horiek orain tresnak erabiltzen ari dira eta haiek adimena duten seinaletzat hartzen dugu hori .
(src)="26"> Beṣṣaḥ , la kanu ṣeḥḥ ɛendhum f el- ras , ɛlah yesteɛmlu meṭreg beš yxxewšu ɛla el- termit m el - ' erḍ bdal men meɛwel ?
(trg)="23"> Baina haiek benetan adimena balute , zergatik erabiltzen dute makila bat , lurretik termitak ateratzeko , pala bat erabili ordez ?
(src)="27"> W la kanu ṣeḥḥ ɛendhum f el- ras , ɛlah yhhersu gergaɛ w yḥelluh b keš ḥajra ?
(trg)="24"> Eta benetan adimenik badute zergatik hausten dituzte intxaurrak harri batez ?
(src)="28"> Ɛlah ma yruḥuš l keš ḥanut w yešru škara ntaɛ gergaɛ elli keš waḥed hhersu men qbel ?
(trg)="25"> Zergatik ez dira denda batera joaten eta beste norbaitek hautsi dituen intxaurren poltsakada bat erosten ?
(src)="29"> Ɛlah lla ?
(trg)="26"> Zergatik ez ?
(src)="30"> Ki tšuf :
(src)="31"> Dak huwa weš rana ndiru .
(trg)="27"> Esan nahi dut , hori guk egiten dugula .
(src)="32"> Ḍerwek :
(src)="33"> Ɛlah el- šempanzi ma ydirš kima n´ hak meɛnatu belli rahum naqṣin weš el- xubara ntaɛ ɛilm el- nefs w el - ' antropolojya ysemmuh el- teɛlam el - ' ijtimaɛi .
(trg)="28"> Txinpantzeek hori ez egiteko arrazoia da , psikologoek eta antropologoek ikaskuntza soziala deitzen dutena falta zaiela .
(src)="34"> Yban belli rahum mexṣuṣin qudra beš yetɛelmu men ġirhum b el- nsix w el- teqlid wella , sahel mahel , b el- tefraj .
(trg)="29"> Badirudi kopiatuz edo imitatuz edo besterik gabe begiratuz besteengandik ikasteko gaitasuna falta zaiela .
(src)="35"> W f el- tali , ma yeqqedruš yetsegmu b el- fkar ntaɛ el- ġir wella yetɛelmu m el- ġelṭat ntaɛ el - ' uxrin -- yestfadu m el- ḥekma ntaɛ el - ' uxrin .
(trg)="30"> Horren ondorioz , ezin dituzte hobetu besteen ideiak edo ikasi besteen hutsegiteetatik -- besteen jakinduriaz baliatu .
(src)="36"> W hakda telqahum rahum ydiru dat el- ši men dara w jdid w zid .
(trg)="31"> Eta horrela beti gauza berbera egiten dute behin eta berriz .
(src)="37"> F el- waqeɛ , neqqedru nruḥu melyun ɛam w nwellu w had el- šempanziyat rahum ɛad ydiru dat el- ši , b dat el- mṭareg beš yxxerju el- termit w dat el- hjer beš yḥellu el- gergaɛ .
(trg)="32"> Joan gintezke milioi bat urte atzera eta itzuli eta txinpantze horiek gauza bera egiten ariko lirateke termitak ateratzeko makilaz eta harri berberekin intxaurrak hausten .
(src)="38"> Ḍerwek , had el- ši yban kelli tekebbur wella keš heḍra 't zux .
(trg)="33"> Baliteke horrek harropuzkeria hutsaren itxura izatea .
(src)="39"> Kifeš neɛɛerfu had el- ši ?
(trg)="34"> Nola dakigu hori ?
(src)="40"> Laxaṭerš hada huwa , b el- dat , weš jdudna , el- Homo erectus , kanu ydiru .
(trg)="35"> Gure arbasoak , Homo erectusak , egin zuen gauza berbera delako .
(src)="41"> Had el- qruda elli yeqqedru yewweqfu ɛašu f el- savanna ntaɛ Friqya hadi qrib zuj mlayen ɛam men qbel , w ṣenɛu had el- šefrat el- mxxeyrin elli yetwalmu ɛalama mɛa yeddikum .
(trg)="36"> Zutik ibiltzen ziren tximino haiek
(trg)="37"> Afrikako sabanan eboluzionatu zuten duela bi milioi urte inguru , eta zuen eskuetara ederki egokitzen diren aizkora bikain horiek egin zituzten .
(src)="42"> Beṣṣaḥ la tmeɛɛenna f el- baqaya ntaɛ el- ḥjer , nšufu belli ṣenɛu qrib dat el- šefrat ntaɛ el- yeddin men dara w jdid w zid
(src)="43"> l melyun ɛam .
(trg)="38"> Baina fosilak behatzen baditugu , ikusten dugu aizkora berbera egin zutela behin eta berriz . milioi bat urtean .
(src)="44"> Teqqdru ttebɛuha ɛla ḥsab el- baqaya ntaɛ el- ḥjer .
(trg)="39"> Fosilen segida jarrituz ikus dezakegu hori .
(src)="45"> Ḍerwek , lakan nxemmu šwiya šḥal ɛaš el- Homo erectus , weš kan weqt jilhum , hada ysawi qrib 40 . 000 jil m el- waldin l wladhum , w ɛibad waḥduxrin yetfferju , bla ma had el- šefra tetbeddel .
(trg)="40"> Homo erectusa zenbat denbora bizi izan zen igartzen saiatzen bagara , zenbat belaunaldi iraun zuen , ikusiko dugu gurasoengandik umeetarako 40 . 000 belaunaldi inguru izan zirela , eta beste indibiduo batzuk begira egon zirenak , eta horietan guztietan aizkora ez zen aldatu .
(src)="46"> El- ḥala rahi ɛad mši bayna belli el- qrab lina men jiha 't el- jinat , el- Nyandertal , kan ɛendhum teɛlam ´ijtimaɛi .
(trg)="41"> Eta ez dago argi gure ahaide genetiko oso hurbilekoak ziren Neanderthalek ikaskuntza sozialik bazuten ere .
(src)="47"> Yaqin kima yelzem , el- duzan ntaweɛhum kanu mɛeqdin kter ɛla el- duzan ntaɛ Homo erectus , beṣṣaḥ huma tanik bbeynu ġir quzza tebdal f mudda 't 300 . 000 ɛam wella qrib belli had el- jnas , el- Nyandertal , kanu ɛayšin f Örasya .
(trg)="42"> Aski segurua da haien tresnak konplikatuagoak zirela
(trg)="43"> Homo erectusarenak baino , baina haiek ere , Neanderthalak Eurasian bizi izan ziren 300 . 000 urte inguruan , aldaketa txikia izan zutela ikusten da .
(src)="48"> Ṣaḥḥa , weš yeɛnilna hada huwa belli , b xlaf el- mtel el- qdim ,
(trg)="44"> Ondo da , beraz horrek adierazten diguna da , esaera zaharrak dioenaren kontra ,
(src)="49"> " el- šadi yšuf w el- šadi ydir , "
(src)="50"> El- ḥaja elli tdehheš hiya belli gaɛ el- hwayeš el - ' uxrin ma ynnejmuš ṣaḥḥ ydiru had el- ši -- ɛla el - ' aqqel , mši bezzaf .
(trg)="45"> " tximinoak ikusi , tximinoak egin , " benetako ezustekoa da beste animalia guztiek ezin dutela hori egin -- askorik ez behintzat .
(src)="51"> W ḥetta had el- teṣwira tban kelli meġšuša -- ḥaja jaya men Sirk Barnum & amp; amp ; Bailey .
(trg)="46"> Eta irudi honek ere iruzur itxura susmagarria du --
(trg)="47"> Barnum & amp ; Bailey zirkuko zerbaitena .
(src)="52"> Beṣṣaḥ , b el- mqarna , neqqedru netɛɛelmu .
(trg)="48"> Baina , konparazio baterako , guk ikas dezakegu .
(src)="53"> Neqqedru netɛɛelmu ki netfferju f el- nas el - ' uxrin w ki nnesxu w nqqeldu weš yeqqedru ydiru .
(trg)="49"> Guk ikas dezakegu beste batzuei begiratuz eta haiek egiten dutena kopiatuz edo imitatuz .
(src)="54"> Neqqedru , temmatik , nxxeyru , men bin ṣeff ntaɛ xtiyarat , el- mxeyyer fihum .
(trg)="50"> Eta gero hauta dezakegu , hainbat aukeraren artetik , onena .
(src)="55"> Neqqedru nestfadu m el- fkarat
(trg)="51"> Balia gaitezke besteen ideiez .
(src)="56"> Neqqedru nebniw ɛla el- rzana ntaɛhum .
(trg)="52"> Eraiki dezakegu haien jakinduriaren gainean .
(src)="57"> W f el- tali , el- fkarat ntaweɛna tetɛerrem , w el- teknolojya ntaɛna tetqeddem .
(trg)="53"> Eta horren ondorioz gure ideiak metatu egiten dira eta gure teknologia aitzinatu egiten da .
(src)="58"> W had el- mwalma ntaɛ el- taqafa b el- teɛram , kima ysemmuha el- mexteṣṣin ntaɛ el - ' antropolojya : el- teɛram ntaɛ el- fkarat , hiya el- mes 'ula ɛla kul ši , mdawer bik fi ḥyatek ntaɛ kul yum , el- mɛɛemra ṣadaɛat w haraj
(trg)="54"> Eta egokitzapen kultural metakor horri , antropologoek esaten dioten bezala , ideien metaketa horri , zor zaio zuen eguneroko jardunean eta elkarlanean inguruan duzuen guztia .
(src)="59"> Rani neqṣed belli el- ɛalem tbeddel men kul jiha ɛla elli nnejmu neɛɛerfu ɛlih hadi 1 . 000 wella 2 . 000 ɛam .
(trg)="55"> Esan nahi dut mundua proportzio guztiez haratago aldatu zela duela 1 . 000 edo 2 . 000 urte ere .
(src)="60"> W gaɛ hada ɛla jal el- mwalma el- taqafiya elli tetɛerrem mɛa el- weqt . el- krasa elli rakum qaɛdin ɛlihum , el- ḍwaw f had el- mesmeɛ , el- mikrofon ntaɛi , el- iPad w el- iPod elli rakum rafdinhum -- kul ši natija ntaɛ mwalma taqafiya metɛerma .
(trg)="56"> Eta hori guztia gertatu da egokitzapen kultural metakorrari esker .
(trg)="57"> Esertzeko erabiltzen dituzuen aulkiak , areto honetako argiak , nire mikrofonoa , aldean daramatzazuen iPadak eta iPodak , horiek guztiak egokitzapen kultural metakorraren ondorio dira .
(src)="61"> Ḍerwek , l šḥal men waḥed yebġi yɛelleq , el- mwalwa el- taqafiya el- metɛɛerma wella el- teɛlam el - ' ijtimaɛi hiya xedma mefriya : el- tali ntaɛ el- ḥkaya .
(trg)="58"> Orain iruzkingile askorentzat , egokitzapen kultural metakorra , edo ikaskuntza soziala , egina da ; akabo .
(src)="62"> El- jnas ntaweɛna ynnejmu yeṣṣenɛu ṣwaleḥ , el- ši elli yxellina nqulu belli tqeddemna b sira ma ɛerfethaš jnas waḥduxra .
(trg)="59"> Gure espezieak gauzak egin ditzake , beraz , beste inolako espeziek ez bezalako aitzinapena izan dugu .
(src)="63"> F el- waqeɛ , neqqedru ḥetta neṣṣenɛu " ṣwaleḥ el- denya " -- kima rani ɛad qult , gaɛ el- ṣwaleḥ elli meddawrin bina .
(trg)="60"> " Bizitzako gauzak " ere egin ditzakegu -- esan dudan bezala , inguruan ditugun gauza guztiak .
(src)="64"> Beṣṣaḥ f el- ṣeḥḥ , yban belli hadi mudda , qrib 200 . 000 sna men qbel ki banet el- jnas ntaweɛna w kesbu el- teɛlam el - ' ijtimaɛi , belli hadi hiya el- bedya ntaɛ el- tarix dyalna , w mši el- nihaya ntaɛ tarixna .
(trg)="61"> Baina gertatzen da duela 200 . 000 urte inguruko uneren batean gure espeziea sortu zenean eta ikaskuntza soziala bereganatu zuenean , hasi zela benetan gure istorioa eta ez gure istorioaren amaiera
(src)="65"> Laxaṭerš el- ksib ɛendna ntaɛ el- teɛlam el - ' ijtimaɛi ġadi yexleq muɛḍila ´ijtimaɛiya w men jiha 't el- teṭwar , w ḥelha , neqqedru nqulu , yeqder yqerrer mši ġir el- sira f el- mustaqbel ntaɛ el- nefsiya ntaɛna beṣṣaḥ gana el- sira f el- mustaqbel dyal el- ɛalem b kmalu .
(trg)="62"> Zeren eta guk ikaskuntza soziala geureganatu izanak dilema sozial eta ebolutibo bat sortuko zuen , eta hura soluzionatzeak , bidezkoa da esatea , zertuko zuen , gure psikologiaren etorkizuneko bilakaera ez ezik , baita mundu osoaren etorkizuneko bilakaera ere .
(src)="66"> W elli yhemm kter hnaya , elli ywajebna ɛlah ɛendna luġa .
(trg)="63"> Eta horretarako garrantzitsuagoa dena , horrek esaten digu zergatik dugun hizkuntza .
(src)="67"> W el- sebba elli xellat had el- muɛḍila tban hiya belli , ɛla ḥsab el- šufa , el- teɛlam el - ' ijtimaɛi ma huwa ġir sriqa b el- ɛin .
(trg)="64"> Eta dilema agertzeko arrazoia ikaskuntza soziala ikusizko lapurreta izatea da .
(src)="68"> Lakan neqder netɛellem ki netferrej fik , neqder nexwen el- fkar el- mxeyrin ntawɛek , w neqder nestfad m el- juhud ntawɛek , bla ma nḍeyyeɛ nefs el- weqt w el- jehd elli ṣrefthum beš tṭewwerhum .
(trg)="65"> Nik ikas badezaket zuri begira , ostu ditzaket zure ideiarik onenak , eta balia naiteke zure ahaleginez , zuk haiek garatzeko jarri zenituen denbora eta energia jarri beharrik gabe .
(src)="69"> La qdert nšuf weš men genj steɛmelt beš teqbeṭ ḥutta , wella nšuf kifeš tsennen el- šaqur ntaɛek beš ywelli xir , wella la tebbeɛtek l jnin 'tek dyal el- fuggaɛ , neqder nestfad m el- meɛrifa , el- rzana w el- ṣenɛat ntawɛek , w twali ḥetta nṣeyyed hadik el- ḥutta qbel ma tṣeyyedha .
(trg)="66"> Nik ikus badezaket zer beita erabiltzen duzun arrainak harrapatzeko , edo ikus badezaket nola lantzen duzun zure aizkora hobetzeko , edota jarraitzen badizut ezkutuan zure perretxiko- lekura , ni balia naiteke zure ezagutzaz eta jakinduriaz eta trebetasunez , eta agian zuk baino lehen harrapa dezaket arrain hura .
(src)="70"> El- teɛlam el - ' ijtimaɛi huwa , f el- ṣeḥḥ , sriqa b el- šufa
(trg)="67"> Ikaskuntza soziala benetan ikusizko lapurreta da .
(src)="71"> W ɛend el- jnas elli kesbet had el- ši , xirlek txebbi el- fkar ntawɛek el- mxeyrin , beš ma yexwenhumlek ḥetta waḥed .
(trg)="68"> Eta bereganatu duen edozein espezietan , hobe duzu zure ideia hoberenak ezkutatzea , inork ez diezazun ostu .
(src)="72"> Amala , hadi waḥed 200 . 000 ɛam men qbel , qablet el- jnas ntaweɛna had el - ' ezma .
(trg)="69"> Eta horrela duela 200 . 000 urte inguruko uneren batean , gure espezieak krisi horri aurre egin behar izan zion .
(src)="73"> W kanu ɛendna ġir zuj xyarat beš netɛamlu mɛa el- mnawšat elli ybanu mɛa had el- sriqa b el- šufa .
(trg)="70"> Eta benetan bi aukera baizik ez ditugu ikusizko lapurretak ekar ditzakeen gatazkei aurre egiteko .
(src)="74"> Waḥda men had el- xyarat hiya ki nenɛazlu fi mejmuɛat ntaɛ ɛaylat ṣġar .
(trg)="71"> Aukera horietako bat famili talde txikitan banantzea izan zitekeen .
(src)="75"> Laxaṭerš el- fayda m el- fkar w el- meɛrifa ntaɛna tebqa tdur ġir ɛend ḥbabna .
(trg)="72"> Zeren eta orduan gure ideien eta ezagutzen onurak gure ahaideengana soilik joango lirateke .
(src)="76"> Zeɛma rana xeyyerna had el- ši , hadi ši 200 . 000 ɛam men qbel ,
(src)="77"> la kunna ɛla ḥsab el- šufa ɛayšin kima kannu el- Nyandertal ki dxelna el- xeṭra el - ' ewla l el - ' Örop hadi 40 . 000 ɛam men qbel .
(trg)="73"> Aukera hori hautatu izan bagenu , duela 200 . 000 urte inguru uneren batean , seguru asko lehenbiziko Neanderthala Europan duela 40 . 000 urte sartu zenean bezala biziko ginateke .
(src)="78"> W hada laxaṭerš fi mejmuɛat ṣġar , el- fkar tkun qlila , el- tejdad ykun qlil .
(trg)="74"> Eta hori gertatuko zen talde txikietan ideia gutxiago daudelako , berrikuntza gutxiago daudelako .
(src)="79"> W el- mejmuɛat el- ṣġar qrab m el- wqiɛat w el- zher el- menḥus .
(trg)="75"> Eta talde txikietan ohikoagoak dira istripuak eta zorigaiztoa ,
(src)="80"> Amala , la kan xeyyerna had el- ṭriq ,
(src)="81"> lakan el- ṭriq ntaɛ el- teṭwar dána l el- ġaba -- w lakan qṣir , ṣeḥḥ w ṣḥiḥ .
(trg)="76"> Beraz , bide hori jarraitu izan bagenu , gure bilakabideak oihanera eramango gintuen -- eta ondo laburra izango zen .
(src)="82"> El- texyar el- zawej elli qeddina nwasiweh huwa ki ṭṭewwerna el- ɛefsat ntaɛ el- mwaṣla elli semḥet lina beš netqasmu el- fkarat w netɛawnu mɛa el- ġir .
(trg)="77"> Hauta genezakeen beste aukera ideiak partekatzea eta beste batzuekin lankidetzan jardutea ahalbidetuko zigun komunikazio- sistema garatzea zen .
(src)="83"> El- texyar ntaɛ had el- ṭriq yeqder yeɛni belli mekseb hayel b el- bezzaf nta meɛrifa w rzana metɛerma yeqder ykun metwafer ɛend kul waḥed kter men ya la kanet ɛend ɛayla waḥda wella keš bnadem b rasu .
(trg)="78"> Aukera hori hautatzeak esan nahiko zuen edozein gizabanakok irispidean izango zuela ezagutza eta jakinduria metatuzko funts askoz handiago hori , inoiz familia bakartu baten barruan edo pertsona bakar batengan sortuko zena baino .
(src)="84"> Amala , xeyyerna el- xyar el- zawej , w el- luġa hiya el- natija . tṭewret el- luġa beš tḥell el - ' ezma ntaɛ el- sriqa b el- ɛin .
(trg)="79"> Ondo , bigarren aukera hautatu genuen , eta hizkuntza da emaitza .
(trg)="80"> Hizkuntza ikusizko lapurretaren krisia konpontzeko garatu zen .
(src)="85"> El- luġa hiya ṭerf ntaɛ teknolojya ´ijtimaɛiya beš tɛezzez el- fayda ntaɛ el- mɛawna -- beš newweṣlu l mufahamat , w nefriw ´afirat w beš nneḍmu el- ṣenɛat dyawelna .
(trg)="81"> Hizkuntza teknologia sozialeko zerbait da ,
(trg)="82"> lankidetzaren onurak hobetzeko -- hitzarmenetara iristeko , kontratuak egiteko eta gure jarduerak koordinatzeko .
(src)="86"> W teqder tšuf had el- ši , fi mujtamaɛ yetqeddem elli bda yekseb el- luġa , ki ma tkunš ɛendek luġa meɛnatu kelli zaweš bla jenḥin .
(trg)="83"> Eta ikus dezakezue garatze- bidean zihoan gizarte bat hizkuntza bereganatzen hasten zena , hizkuntzarik izan gabe , hegorik gabeko txori baten antzekoa izango zela .
(src)="87"> Ġir kima el- jenḥin yššerɛu el- sma beš el- zwaweš yelqaw ġerdhum , el- luġa ššerɛet el- majal ntaɛ el- mɛawna beš yestfadu el- bniyadem .
(trg)="84"> Hegoek txoriei aire- esfera bat ustiatzeko aukera ematen dieten bezala , hizkuntzak lankidetzaren esfera ustiatzeko aukera ireki zien gizakiei .
(src)="88"> W hadi ɛendna mefruġ menha ,
(trg)="85"> Eta baieztapen hori segurutzat hartzen dugu , gu hizkuntzarekin hain gustura aurkitzen den espezie bat garelako .
(src)="89"> laxaṭerš ḥna jnas nelqaw ġerdna mɛa el- luġa , beṣṣaḥ lazemlek tetkaka belli ḥetta f el- mubadalat ntaweɛna labġa el- sahlin gaɛ mertabṭa , b kmalha , b el- luġa .
(trg)="86"> Baina ohartu behar duzue truke- ekintzarik sinpleenari ekiteak ere hizkuntzaren premia duela .
(src)="90"> W beš nšufu ɛlaš , neɛtabru b had el- zuj senaryoyat m el- bedya ntaɛ tarixna .
(trg)="87"> Eta zergatik den hori ikusteko , azter ditzagun bi agertoki gure eboluzioaren hasierakoak .
(src)="91"> Xelliwna netxxeylu belli ntuma šaṭrin f el- ṣniɛa ntaɛ risan el- fličat , beṣṣaḥ fašlin f el- ṣniɛa ntaɛ el- mṭareg dyal el- xšeb merbuṭa b riš el- ṭir .
(trg)="88"> Demagun benetan onak zaretela gezi- muturrak egiten , baina baldarrak zaretela hegan joanarazteko zurezko makila
(trg)="89"> lumadunak egiten .
(src)="92"> Kayen zuj ɛibad šaṭrin f el- ṣniɛ ntaɛ mṭareg el- xšeb , beṣṣaḥ mbuqlin f el- ṣniɛ ntaɛ risan el- fličat .
(trg)="90"> Beste bi pertsona ezagun oso onak dira zurezko makilak egiten , baina traketsak gezi- muturrak egiten .
(src)="93"> Amala weš ydiru -- waḥed men hadu zuj ɛibad ɛad ma ksebš el- luġa ntaɛ ṣeḥḥ .
(trg)="91"> Egingo duzuena da -- pentsa pertsona horietako batek ez duela oraindik hizkuntza bereganatu .
(src)="94"> W xelliwna neftarḍu belli el - ' axer ɛendu maharat mlaḥ f el- luġa .
(trg)="92"> Eta demagun bestea ona dela hizkutza- trebetasunetan .
(src)="95"> Amala weš tdiru ?
(src)="96"> F keš nhar teddiw rezma ntaɛ risan el- fličat , w truḥu ɛend dak el- seyyed elli ma yehderš mliḥ , w tḥeṭṭu risan el- fličat quddamu , w ntuma dayrin fi balkum belli ġadi yefhem belli rak baġi tberrez risan el- fličat dyawlek b fličat wafyin .
(trg)="93"> Egun batean egingo duzuena izango da , hartuko duzuela gezi- mutur mordo bat eta joango zaretela ondo hitz egin ez dezakeenarengana , eta gezi- muturrak haren aurrean jarriko dituzuela , gezi bukatuekin trukatu nahi dituzuela zuen gezi- muturrak hari adierazteko asmoz .
(src)="97"> Beṣṣaḥ weš ydir : yexzer f el- rezma ntaɛ el- fličat , yeḥsebhum hdiya , yerfedhum , yetbessem w yruḥ .
(trg)="94"> Baina hark begiratzen dio gezi- muturren pilari eta uste du opari bat direla , hartzen ditu , irribarre egiten du eta badoa .
(src)="98"> Ḍerwek , rana nšufu f had el- ɛebd w huwa yetzeɛbel .
(trg)="95"> Orduan zuek haren atzetik joaten zarete imintzioka .
(src)="99"> Ynuḍ dwas w yeddeġruk b waḥda men haduk el- risan n´ el- fličat .
(trg)="96"> Istilua sortzen da eta zeuon gezi- muturretako batez zauritzen zaituzte .
(src)="100"> Ṣeḥḥa !
(src)="101"> Ḍerwek , txeylu had el- leqṭa win tqerreb m el- seyyed elli yeqder yetwaṣel b el- luġa .
(trg)="97"> Ondo da , orain joka dezagun berriro antzespena , eta zuek hiztunarengana hurbilduko zarete .
(src)="102"> Tḥeṭṭ risan n´ el- fličat w tqul ,
(trg)="98"> Jartzen dizkiozue gezi- muturrak aurrean eta esaten diozue :
(src)="103"> Madabiya nberrez had el- risan n´ el- fličat b fličat wafyin .
(trg)="99"> " Gezi- mutur hauek trukatu nahi ditugu bukaturiko geziekin .
(src)="104"> Netqasem mɛak 50/ 50 .
(trg)="100"> Erdibana egingo dugu "
(src)="105"> El - ' axer ywajeb , " Ġaya .
(trg)="101"> Besteak dio , " Ados .
(src)="106"> Tbanli mliḥa .
(trg)="102"> Ondo iruditzen zait .
(src)="107"> Xellina nefriwha . "
(trg)="103"> Horixe egingo dugu . "
(src)="108"> W el- xedma meqḍiya .
(trg)="104"> Listo .
(src)="109"> Ġir tkun ɛendna el- luġa , nlemmu el- fkarat ntaweɛna w netɛawnu beš ḥyatna twelli xir elli ma kanetš teqder tkun lakan ma kunnaš kasbinha ( el- luġa ) .
(trg)="105"> Behin hizkuntza izanez gero , junta ditzakegu gure ideiak eta lankidetzan jardun hura izan aurretik lor ez genezakeen oparotasuna lortzeko .
(src)="110"> W hadi hiya ɛlah el- jnas ntaweɛna tṭewret f kul muḍeɛ f el- ɛalem bidma , el- hwayeš el - ' uxrin rahi qaɛda tetkessel mur el- ḥdid ntaɛ jnina 't el- wḥuš .
(trg)="106"> Eta horregatik aitzinatu da gure espeziea mundu osoan gainerako animaliak zoologikoetan erreja tartean , makalduta dauden bitartean .
(src)="111"> Ɛla biha rana nebniw merkabat n´ el- sma w el- katedra 'iyat win el- baqi ntaɛ el- ɛalem rahu ɛad laṣeq fi el - ' erḍ yxewweš ɛla el- nmel el- byeḍ .
(trg)="107"> Horregatik eraikitzen ditugu espazio- ontziak eta katedralak , eta gainerakoak , aldiz , ari dira makilez jo eta jo egurra , termitak ateratzeko .
(src)="112"> Nišan , lakan had el- šufa l el- luġa w qimetha tɛawen beš tḥell el - ' ezma dyal el- sriqa b el- šufa hiya ḥeqqaniya ,
(src)="113"> ' eyy jens yeksebha yaqin yeɛref zerda ntaɛ ´ibdaɛ w zyada 't el- xir .
(trg)="108"> Ederki , hizkuntzaren eta hark ikusizko lapurretaren krisia konpontzeko duen balioaren ikuspegi hori zuzena baldin bada , hura bereganatzen duen espezie orok sormen - eta oparotasun- eztanda bat izango du .
(src)="114"> W hada huwa b el- dat weš el- tesjilat n´ el - ' arkeolojya ybeynu .
(trg)="109"> Eta horixe da erregistro arkeologikoek erakusten dutena .