През последните три и половина години, космическият телескоп "Гая" картографира звездите в Млечния път с безпрецедентна детайлност.
တောက်ပတဲ့ကြယ်တွေကနေ အံ့သြစရာကောင်းတဲ့ ဂလက်ဆီအစုအဝေးတွေ ဓါတ်ငွေ့တိမ်တိုက်တွေကနေ ဖုန်မှုန်တွေအထိပေါ့
Преди няколко седмици, от проекта "Гая" оповестиха огромно количество данни.
ဒီလတော့ ကျမတို့ဟာ စင်္ကြာဝဠာမှာ ဖန်တီးထားခဲ့တဲ့
И ние преровихме тези данни, за да ви покажем най-изненадващите разкрития.
ကျမတို့မြင်ရတဲ့ အံ့သြစရာ အရာဝတ္ထုတွေ ဘယ်လိုဖြစ်လာသလဲဆိုတာ စောင့်ကြည့်မှာပဲ ဖြစ်ပါတယ်
Това може да е най-страхотното пътешествие в изследването ни на космоса досега.
ညဘက်ကောင်းကင်မှ ကြိုဆိုပါတယ်
Млечният път.
ဘီရီကွန် ဘီကွန် နက္ခတ္တကမ့်မှာပေါ့
По текущи оценки, около 300 милиарда звезди.
စိတ်ဓါတ်ပြင်းထန်တဲ့ နက္ခတ္တဗေဒပညာရှင်တွေဟာ ဒီကို မိုင်ပေါင်းများစွာကလာခဲ့ကြတာဖြစ်ပြီး
Проблемът е, че все още не сме видели повечето от тях, да не говорим за това колко далеч са много от тях, колко бързо се движат и в каква посока.
သူတို့ဟာ ကမ့်ထဲမှာ တပ်ဆင်နေကြပါတယ် ညဘက်ကောင်းကင်ရဲ့ အတွင်းနက်နက်တွေကိုတွေ့ရဖို့ ရောက်လာတော့မယ့် အမှောင်ကိုစောင့်စားရင်းနဲ့ပေါ့
Та, изображенията, които гледате сега, са просто картини.
တိမ်ကထူထပ်နေပါတယ် ဒါပေမယ့် ကျွန်တော်တို့ မျော်လင့်နေပါတယ် မကြာခင် တိမ်တွေကင်းစင်သွားမယ်ဆိုတာကိုပေါ့
Но настъпва промяна.
ကျွန်တော်တို့ဟာ ပုံမှန်မဟုတ်တဲ့နည်းလမ်းတွေကိုအသုံးပြုပြီး
Защото в края на 2013 г.
ညဘက်ကောင်းကင်တွေထဲမှာ ဒြပ်ဆွဲအားက အရာဝတ္ထုတွေကို ဘယ်လိုပုံဖော်သလဲဆိုတာ စောင့်ကြည့်ကြမှာပါ
космическият телескоп на ЕКА, "Гая", бе изстрелян от Френска Гвиана.
မကြာခင်မှာ ကျမအနေနဲ့ ဒြပ်ဆွဲအားက ကြယ်တွေနဲ့ဂြိုလ်တွေကို ဘယ်လိုပုံဖော်သလဲဆိုတာ အဖြေရှာတော့မှာပါ
И оттогава насам непрекъснато събира данни.
ဒီအားတွေက ဘယ်လိုပဲ စွမ်းအားရှိပေမယ့်
Гая е грандиозен, сканиращ звездите апарат, която ни позволява да измерим яркостта и цвета им с изумителна точност.
သူတို့ဟာ တခါတလေမှာ လုံးဝန်းနေတာမျိုးတော့ မဟုတ်ပါဘူး ခုပြောမယ့်သူကတော့ ခရစ့်နော့ နဲ့ ဂျွန်ကူးရှော့ ဖြစ်ပါတယ် သူတို့က ဂလက်ဆီတွေကို ဒြပ်ဆွဲအားက ဘယ်လိုပုံဖော်သလဲဆိုတာ
По този начин разбираме какъв е състава на една звездата и как се движи.
ပြောပေးတော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်
Гая е толкова фино проектирана, че може да измерва точното разстояние на над 1,5 милиарда звезди!
နောက်ပြီးတော့ ဒြပ်ဆွဲအားက စနေဂြိုလ်ရဲ့ ကွင်းကို ဘယ်လို ထူးထူးခြားခြား ဖန်တီးပေးသလဲဆိုတာ တွေ့ရမှာပါ
На 25 април, това съкровище от данни беше оповестено, за голямата радост на чакащите учени по целия свят.
ဒါကတော့ ကျမတို့ ဒီလို ပထမဆုံးမြင်ရတဲ့ ပုံစံပါပဲ ပီတီ လော့ရင့်နဲ့ အချို့ကင်မရာသမားတွေက
Тези данни ще им позволят да разберат миналото, настоящето и бъдещето на Млечния път, както никога досега.
ကြယ်အမြီးတွေကို ဘယ်လိုဖမ်းရမလဲဆိုတာ ပြပေးတော့မှာဖြစ်ပါတယ် အို ဒါက အံ့သြစရာကောင်းတယ်
От реконструкция на еволюцията на нашата галактика до откриването на ститащи черни дупки свръхскоростни звезди и кратковременни явления.
တိမ်တွေ ကင်းစင်နေချိန်ကို ကျွန်တော်တို့ စောင့်မျော်နေပါတယ် ဒါပေမယ့် အင်္ဂါဂြိုလ်လို အချို့ဂြိုလ်တွေနဲ့ ကြယ်တွေဟာ တောက်ပနေပါတယ် ဒီတော့ ကျွန်တော်တို့ စောင့်နေချိန်မှာ ခုပြောပြမယ့်သူက ပေါလ် အယ်ဘယ်ပဲဖြစ်ပါတယ်
Пийт ще ни покаже най-добрият начин за наблюдение на Млечния път ... ..и как да намерите някои от нещата, които Гая е картографирал.
တကယ်လို့ ကျွန်တော်တို့ အမှောင်ကိုကြုံရချိန်နဲ့ ကောင်းကင်က သာယာနေရင်ပေါ့ ချစ်စရာကောင်းတဲ့အမှောင်ဘက်ခြမ်းက ဝေးလ်မှာ ကျွန်တော်တို့ ရောက်ရှိနေပါတယ် ညဘက်ကောင်းကင်ကို ဒီနေရာက ရှုမျော်ရတာဟာ
Но първо, само два дни след оповестяването на данните, аз се видях с Джери Гилмор за да разбера защо това е толкова важен момент за астрономията.
မြို့လယ်ခေါင်ကနေ ကြည့်ရတာထက် တကယ်ကို ကွဲပြားလှပါတယ် ဒီနေရာကို ရောက်လာရတဲ့ အဓိကအကြောင်းပြချက်ကတော့ ဒီမှာ ညစ်ညမ်းမှုတွေ အင်မတန်နည်းလို့ပါပဲ နောက်ထပ် သိသာတဲ့အကြောင်းပြချက်ကတော့ ခင်ဗျားမျက်လုံးဟာ
Джери, ти работиш по този проект от дълго време.
အမှောင်နဲ့ ကျင့်သားရသွားမှာ ဖြစ်ပါတယ် အမှောင်ဘက်ခြမ်းမှာ ကျွန်တော်တို့ ကျင့်သားရလာတဲ့ အကြောင်းပြချက်ဆိုတာ
Ами, да, аз съм един от онези, които предложиха тази мисия преди 25 години.
ဘာကြောင့်ဆို ကျွန်တော်တို့ မျက်လုံးက ရွိင်ဒိုဆင်လို့ခေါ်တဲ့ ဓါတ်ကို ထုတ်ပေးပါတယ်
По-стар съм, отколкото изглеждам.
အဲဒါက ညဖက်မှာ မြင်နိုင်စေတယ်လေ ကံမကာင်းစွာဘဲ အဲဒီဓါတ်က
За първият път имаме действително истинска триизмерена панорама на нашата вселена.
အလင်းနဲ့ထိရင် လုံးဝပျက်စီးသွားပါတယ် ဒါတွေအားလုံး ခင်ဗျားကိုယ်တိုင် စမ်းသပ်နိုင်ပါတယ်
Човечеството търси това от хилядолетия, сега го постигнахме и оповестихме данни за около 1,5 милиарда звезди, с техните разстояния, 1,3 милиард цвята, позиции и движения.
ကောင်းကင်ကို ပထမဆုံးမောကြည့်လိုက်ရင် အရင်ဆုံး သတိပြုမိမယ့်အရာကတော့ လ ဒါမှမဟုတ် ဂြိုလ်တွေလို တောက်ပတဲ့အရာတွေပဲ ဖြစ်ပါတယ် အင်္ဂါဂြိုလ် နဲ့ ဂျူပီတာဂြိုလ် အဲဒီနားဝန်းကျင်မှာ ကျွန်တော်တို့ တွေ့ရပါမယ်
Така че това е една пълна промяна, това е "веднъж в живота на човечеството" събитие.
အဲဒီအပေါ်နားလေးမှာ တောက်ပနေတဲ့ အာကျူးရပ် လိုပေါ့ ၁ဝ မိနစ် ဒါမှမဟုတ် ၁၅ မိနစ်ကြာသွားရင် ခင်ဗျားအနေနဲ့ မှိန်နေတဲ့ကြယ်တွေကို သတိပြုမိပါလိမ့်မယ် အဲဒါတွေက အဓိက ကြယ်စုတွေဖြစ်ပါတယ်
Може ли да видим тези данни? Ами, ето.
ပလောက် ဘေးနားက ကြယ်မှုန်တွေလိုပေါ့
Но може да прелитате през нея.
၂ဝ မိနစ် ကနေ ၃ဝ မိနစ်ကြာသွားရင်
Почти като с космически кораб. Да! Сякаш си на "Ентърпрайз"!
ခင်ဗျားအနေနဲ့ အမှောင်ဘက်မှာ လုံးဝကျင့်သွားရသွားပါလိမ့်မယ်
Тези изображения показват точните триизмерни позиции на някои от 1,3 млрд. звезди, които Гая е изследвал.
နောက်ပြီး ဒီလိုမှောင်နေတဲ့ကောင်းကင်ဟာ ကြယ်တွေနဲ့ တောက်ပနေမှာပါ ဒါပေမယ့်
Но този революционен космически телескоп, също така определя техните скорост и посока на движение.
အဓိက စိတ်ဝင်စာဖို့ကောင်းတဲ့အရာကတော့ ကြယ်စုတန်းတွေအောက်ကိုဖြာထွက်နေတဲ့ နဂါးငွေ့တန်းဂလက်ဆီပဲ ဖြစ်ပါတယ်
Това е изображение, което изглежда като двуизмерен образ на небето.
ခင်ဗျားအနေနဲ့ ခုနကအတိုင်း တယ်လီစကုတ်ကို အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်
Ето увеличаваме, сега виждате вътрешните части на Млечния път.
ဘာကြောင့်ဆို ခင်ဗျားကြည့်လေလေ ပိုပြီး မြင်ရလေပဲ ဖြစ်ပါတယ်
Забелязвам движение. Блясък!
စနေဂြိုလ်ကို ကျွန်တော်တို့ ဥပမာပေးမယ်ဆိုရင်
- Точно така. - Сякаш проблясват.
စစချင်းမြင်ကွင်းဟာ လေးစားဖို့ သိပ်မကောင်းပါဘူး
Трябва да внимаваш да не получиш морска болест, докато гледаш.
အဲဒီဂြိုလ်ဟာ ကွင်းစနစ်တွေနဲ့ ဝန်းရံနေတယ်ဆိုတာ ကျွန်တော်တို့ သတိထားမိပါတယ်
Изображението проблясва, защото звездите, които показва, не са статични, а се движат с течение на времето.
စနေဂြိုလ်ဟာ သိသိသာသာ ပေါ်ထွက်လာပါတယ် ကျွန်တော်တို့ နှစ်မြို့ဖွယ်ကောင်းတဲ့တိမ်တိုက်တွေ အရောင်စုံအလင်းတွေ ပိုတောက်ပတဲ့ဇုန်တွေနဲ့
Това е фантастично.
ကွင်းကိုယ်တိုင်က 3
Но какво друго ни казва? Какво ни казва за галактиката в която живеем?
-D ပုံဖော်ချက်လို ထင်ပေါ်လာတာ သတိထားမိလာပါတယ်
Движенията са ключова информация, позволяваща ни да правим наука.
ဒီတော့ လိုရင်းကတော့ တကယ်လီစကုတ်ကို ခင်ဗျား အချိန်ပေးပြီးကြည့်တာကြာလာတာနဲ့အမျှ
Защото, имайки позицията и скоростта на нещо, може да разберете откъде идва.
အကောင်းဆုံးမြင်ကွင်းကို တွေ့ရမှာပဲ ဖြစ်ပါတယ် ကံမကောင်းစွာပဲ ကျမတို့ဟာ တိမ်တိုက်ကိုဖောက်ပြီး
Данните от Гая са толкова детайлни, че разкриват движението на звездите, в миналото и в бъдещото за милиони години.
မမြင်ရသေးပါဘူး ဒီတော့ ဒြပ်ဆွဲငင်အားရဲ့ လှပတဲ့စွမ်းအားကို တစ်ချက် ကြည့်ကြရအောင် အခု ခင်ဗျားအနေနဲ့ ညဘက်ကောင်းကင်ရဲ့ဘာကိုပဲကြည့်ကြည့် ဒါက ကြယ်တစ်စင်း ဒါမှမဟုတ် ဂြိုလ်တစ်စင်းလည်း ဖြစ်မယ်
Това тук долу са Магелановите облаци и те се приближават към нас.
ခင်ဗျားကြည့်နေတာက အခြေခံအားဖြင့် လုံးဝန်းနေတဲ့အရာတစ်ခုကို ကြည့်နေတာဖြစ်ပါတယ်
Сега можем да изчислим техните орбити и да разберем как взаимодействат един с друг.
အလုံးဆိုတာ စင်္ကြာဝဠာမှာ အများဆုံးတည်ရှိတဲ့ အရာတွေပါပဲ ဒါပေမယ့် မဟာစင်္ကြာဝဠာထဲမှာတော့ အလုံးဆိုတာ အမြဲတမ်း ဒီလိုပုံစံ မဟုတ်ပါဘူး
Но Гая не наблюдава само звезди, наблюдава също и други тела. И какво сме открили за тях? Гая измерва всичко в небето.
လုံးဝပြီးပြည့်စုံတဲ့အလုံးတွေဟာ အာကာသမှာ ထူးဆန်းစွာ ရှားပါးလှပါတယ်
И това включва всички астероиди в Слънчевата система.
ဒြပ်ဆွဲငင်အားက အလုံးတွေကို ဘယ်လိုပုံဖော်သလဲဆိုတာ နားလည်ဖို့
И така, в последно оповестените данни има 14 000 орбити на астероиди, като всяка от тях е 100 пъти по-прецизна от досега известните ни орбити.
နောက်ပြီး ဘာကြောင့် သူတို့ဟာ လုံးဝအလုံးမဖြစ်ရသလဲဆိုတာ သိရဖို့ ရှင့်အနေနဲ့ ကြယ်မှုန်အပြင်ဘက်က ဂြိုလ်တွေ ကြယ်တွေကို စတင်လေ့လာရပါမယ် ဂြိုလ်တွေကို အရင်ဆုံးဖြစ်ပေါ်စေတာဟာ ဒြပ်ဆွဲအားပဲ ဖြစ်ပါတယ်
Това е наистина висока прецизност, и индивидуалните измервания са показани с тези линии, прелестни са.
ဒါပေမယ့် ဒြပ်ဆွဲအားဟာ အရာဝတ္ထုပုံစံတွေရဲ့ သော့ချက်လည်းဖြစ်ပါတယ်
Така че, когато имате точните орбити на астероидите, както ги виждате тук, тогава можете да ги класифицирате прецизно в семейства, а тези семейства са оцелелите и заедно с отломките, оформят нещо като собствена слънчева система.
ဒီသကြားခဲလေးတွေဟာ စင်္ကြာဝဠာအစောပိုင်းက ကျောက်တုံးခဲတွေလို့ စိတ်ကူးကြည့်ကြမယ် လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်ပေါင်း ၄.၆ ဘီလီယံအကြာက နေကိုလှည့်ပတ်နေခဲ့ကြတာပေါ့
Всички тези данни бяха оповестени преди часове, а какво още ни очаква?
ဒါပေမယ့် ဒြပ်ဆွဲအားက သတ်မှတ်ထားတဲ့ လမ်းကြောင်းမရှိပါဘူး ဒီတော့ သူတို့ဟာ ဒီနေရာ ဒီနေရာ ဒီနေရာကနေ လာပါတယ်