# en/polska_zywnosc_2.xml.gz
# pl/polska_zywnosc_2.xml.gz
(src)="1"> Ladies And Gentlemen !
(trg)="1"> Szanowni Państwo !
(src)="2"> The closest half-year , from the beginning of May until the end of October , will be time of Exhibition the World EXPO 2015 in Milan .
(trg)="2"> Najbliższe półrocze , od początku maja do końca października , przebiegać będzie pod znakiem Wystawy Światowej EXPO 2015 w Mediolanie .
(src)="3"> This year 's edition is exceptional , as its tagline is " Feeding the planet , energy for life " .
(trg)="3"> Tegoroczna edycja jest szczególna , gdyż odbywa się pod hasłem „ Wyżywienie planety , energia dla życia ” .
(src)="4"> This is the first thematic event of this type with such a wide participation of agri-food sector that is considered to be Polish specialty .
(trg)="4"> To pierwsza tego typu impreza tematyczna posiadająca tak duży udział sektora rolno-spożywczego , który uważany jest za polską specjalność .
(src)="5"> Agriculture has always had great importance for us .
(trg)="5"> Rolnictwo zawsze miało dla nas duże znaczenie .
(src)="6"> It is based on family agricultural farms .
(trg)="6"> Opiera się ono na rodzinnych gospodarstwach rolnych .
(src)="7"> After more than a quarter of century of reforms not only farms were modernized , but also processing industry that is currently the most advanced in the world .
(trg)="7"> Po ponad ćwierć wieku trwających przemianach zostały zmodernizowane nie tylko gospodarstwa , ale także przemysł przetwórczy , który jest obecnie jednym z najnowocześniejszych na świecie .
(src)="8"> Once it was believed that the Polish agriculture is primitive , because it consumes little chemicals .
(trg)="8"> Kiedyś uważano , że polskie rolnictwo jest zacofane , bo zużywa mało środków chemicznych .
(src)="9"> Today it turns out to be an advantage .
(trg)="9"> Dziś okazuje się , że to zaleta .
(src)="10"> Despite not the best soils in terms of soil valuation class , in Poland there are good conditions for development of sustainable agriculture .
(trg)="10"> Pomimo nie najlepszych gleb pod względem klasy bonitacyjnej , mamy jednak dobre warunki do rozwoju rolnictwa zrównoważonego .
(src)="11"> It is a result of action of farmers who , like no other socio-professional group , are perfectly aware of the fact that our future and our future production depends on environment .
(trg)="11"> To zasługa rolników , którzy , jak żadna inna grupa społeczno-zawodowa , doskonale zdają sobie sprawę z tego , że od jakości środowiska naturalnego zależy nasza przyszłość i nasza przyszła produkcja .
(src)="12"> This is why they do everything to maintain this environment fully productive to future generations so that it could harmoniously and dynamically develop .
(trg)="12"> Czynią więc wszystko , aby to środowisko , w pełni produkcyjne , pozostawić przyszłym pokoleniom po to , by mogło się harmonijnie i dynamicznie rozwijać .
(src)="13"> Such an approach has resulted in Poland being very successful in international trade of agrifood products .
(trg)="13"> Takie podejście sprawiło , że dziś Polska odnosi znaczące sukcesy w międzynarodowej wymianie handlowej produktami rolno-spożywczymi .
(src)="14"> We are world leaders in production of soft fruit , one of the greatest producers of apples and champignons .
(trg)="14"> Jesteśmy światowymi liderami w produkcji owoców miękkich , jednym z największych producentów jabłek i pieczarek .
(src)="15"> Magnificent Polish cured meats enjoy great recognition .
(trg)="15"> Bardzo dużym uznaniem konsumentów cieszą się wspaniałe , polskie wędliny .
(src)="16"> They are produced in high-tech plants , but their production is based on old , verified recipes .
(trg)="16"> Wyrabiane są w nowoczesnych zakładach , ale ich produkcja opiera się na starych , sprawdzonych recepturach .
(src)="17"> Guests visiting Poland say that our ham tastes like ham , egg as egg and fresh crispy loaf of bread is exceptional .
(trg)="17"> To odwiedzający Polskę goście mówią często , że nasza szynka smakuje jak szynka , jajko jak jajko , a świeży , chrupiący bochen chleba nie ma sobie równych .
(src)="18"> I am convinced that during EXPO 2015 in Milan each person visiting Polish pavilion will see it for himself .
(trg)="18"> Jestem przekonany , że podczas EXPO 2015 w Mediolanie każda z osób , odwiedzających polski pawilon , przekona się o tym osobiście .
(src)="19"> At the same time I hope that encouraged by this meeting you will visit Poland and get to know it better , not only in terms of flavours .
(trg)="19"> Jednocześnie mam nadzieję , że zachęceni tym spotkaniem zechcą też odwiedzić Polskę i poznać bliżej jej miejsca i smaki .
(src)="20"> We not only have tasty products of great quality , but also magnificent dishes we make of them .
(trg)="20"> Posiadamy nie tylko doskonałe jakościowo i smaczne produkty , ale także wspaniałe potrawy z nich przygotowane .
(src)="21"> It is worth trying the best Polish dishes in restaurants and guest agritourist farms .
(trg)="21"> Warto spróbować najlepszych polskich dań w restauracjach i gościnnych gospodarstwach agroturystycznych .
(src)="22"> I cordially invite you - Poland Tastes Good - here to Milan for EXPO 2015 , and of course to Poland .
(trg)="22"> Serdecznie zapraszam - Polska Smakuje - i tu w Mediolanie na EXPO 2015 , i oczywiście w Polsce .
(src)="23"> Produced from flower nectar by hardworking bees , honey is a magical , sweet elixir .
(trg)="23"> Wytwarzany z nektaru kwiatowego przez pracowite pszczoły , magiczny , słodki eliksir to miód .
(src)="24"> It can be made from acacia , lime , buckwheat , rape , heather and mixed flowers , but it is always associated with richness of plants with colourful and fragrant flowers , abundantly blossoming for a long time , from early spring to late autumn .
(trg)="24"> Może być akacjowy , lipowy , gryczany , rzepakowy , wrzosowy lub wielokwiatowy , ale zawsze kojarzy się z bogactwem roślin o kwiatach barwnych i wonnych , kwitnących długo i obficie od wczesnej wiosny do późnej jesieni .
(src)="25"> Bees gather the flower nectar in the hive .
(trg)="25"> Pszczoły znoszą do ula nektar kwiatowy .
(src)="26"> They transform it into honey and place it in combs , where it matures .
(trg)="26"> Przekształcają go w miód i składają w plastrze , gdzie ulega dojrzewaniu .
(src)="27"> They can also carry honeydew to the hive : honeydew is a sticky substance produced by trees and shrubs , such as : spruces , firs , pines , larches , oaks , maples , limes , birches , beeches , willows and hawthorns .
(trg)="27"> Mogą one znosić do ula także spadź , lepką substancję występującą na drzewach i krzewach , takich jak : świerki , jodły , sosny , modrzewie , dęby , klony , lipy , brzozy , buki , wierzby i głóg .
(src)="28"> Then , honeydew honey is produced , which is less sweet and has a characteristic greenish colour .
(trg)="28"> Wtedy wytwarzany jest miód spadziowy , który jest mniej słodki i ma charakterystyczny zielonkawy kolor .
(src)="29"> Honeys from spring flowers have light colour , pleasant smell and mild taste .
(trg)="29"> Miody z wiosennych kwiatów mają jasny kolor , przyjemny zapach i łagodny smak .
(src)="30"> On the other hand , honeys made from the nectar of summer flowers are much darker and their taste and smell is spicier .
(trg)="30"> Natomiast z nektaru kwiatów letnich są znacznie ciemniejsze i mają ostrzejszy smak i zapach .
(src)="31"> The main group of compounds , determining the taste and aroma of honey , are essential oils originating from the nectar .
(trg)="31"> Zasadniczą grupą związków decydujących o smaku i aromacie miodu są olejki eteryczne pochodzące z nektaru .
(src)="32"> There are more than 50 of them , that is why honeys have exceptionally diverse aromas .
(trg)="32"> Wyodrębniono ich ponad 50 , dlatego miody charakteryzują się niezwykłym bogactwem aromatów .
(src)="33"> Nowadays , we know exactly how this sweet treasure affects our organism , but its healing properties were discovered by the ancients Egyptians , who appreciated it and used it in treatment of various diseases .
(trg)="33"> Dziś dokładnie wiemy , jakie działanie na nasz organizm ma ten słodki skarb , ale jego dobroczynne właściwości odkryli już starożytni Egipcjanie , którzy cenili go i wykorzystywali w leczeniu różnych chorób .
(src)="34"> In the ancient times , a different interesting product , prepared on the basis of honey , appeared in Poland - mead .
(trg)="34"> W czasach starożytnych w Polsce pojawił się inny ciekawy , przygotowywany na bazie miodu produkt - miód pitny .
(src)="35"> This filling alcoholic beverage had a great reputation , but it was drunk rarely , most often during important ceremonies .
(trg)="35"> Ten sycący napój alkoholowy cieszył się dużą renomą , ale pijano go rzadko , najczęściej przy okazji ważnych uroczystości .
(src)="36"> It was a luxurious and costly beverage .
(trg)="36"> Był to trunek luksusowy i kosztowny .
(src)="37"> As we can see , honey is not only delicious , but has various properties as well - also health-promoting .
(trg)="37"> Jak widać miód jest nie tylko pyszny , ale ma również różnorodne właściwości , także prozdrowotne .
(src)="38"> It has bactericidal properties , strengthens the body , sooths nerves , helps the heart and improves comfort and mood .
(trg)="38"> Działa bakteriobójczo , wzmacnia organizm , koi nerwy , wspomaga pracę serca i poprawia samopoczucie .
(src)="39"> Introducing honey to your daily diet is an idea definitely worth considering .
(trg)="39"> Warto wprowadzić miód do swojego codziennego menu .
(src)="40"> We know that it was produced as early as in the beginnings of the Polish statehood .
(trg)="40"> Wiemy , że jego wytwarzaniem parano się już w czasach sięgających początków państwowości polskiej .
(src)="41"> In 966 Spanish diplomat , merchant and a traveller Ibrahim Ibn Jakub note down that the country of Mieszko I , apart from food , meat and arable land , is abundant in honey and that Slavic wines and inebriating beverages are called meads .
(trg)="41"> W 966 r. hiszpański dyplomata , kupiec i podróżnik Ibrahim Ibn Jakub odnotował , że kraj Mieszka I , obok żywności , mięsa i ziemi ornej , obfituje w miód , a słowińskie wina i upajające napoje zwą się miodami .
(src)="42"> In the beginning of the 12th century the author of the first Polish chronicle Gallus Anonymous also wrote about production of mead on the lands inhabited by Slavic people .
(trg)="42"> Na początku XII wieku autor pierwszej polskiej kroniki Gall Anonim również pisał o produkcji miodów pitnych na ziemiach zamieszkanych przez Słowian .
(src)="43"> The popularity of meads made them part of our culture - they have been described in belles-lettres .
(trg)="43"> Popularność miodów pitnych sprawiła , że stały się one częścią naszej kultury - zostały opisane w literaturze pięknej .
(src)="44"> They were commemorated by famous Poles : for instance , by Adam Mickiewicz in national epos " Pan Tadeusz " and Henryk Sienkiewicz in his historical novels forming the “ Trilogy ” .
(trg)="44"> Wspomnieli o nich wybitni Polacy : Adam Mickiewicz w epopei narodowej „ Pan Tadeusz ” , a Henryk Sienkiewicz w powieści historycznej „ Trylogia ” .
(src)="45"> Meads were not only symbols of culinary heritage , but also elements of daily life and ornaments of noblemen 's tables .
(trg)="45"> Miody pitne były nie tylko symbolem kulinarnego dziedzictwa , ale także elementem życia codziennego i ozdobą szlacheckich stołów .
(src)="46"> Uniqueness of mead was emphasized in 1900 by the author of article " Pszczelnictwo [ Beekeeping ] " published in " Gazeta Kaliska " .
(trg)="46"> Wyjątkowość miodu pitnego podkreślał w 1900 r. autor artykułu „ Pszczelnictwo ” opublikowanego w „ Gazecie Kaliskiej ” .
(src)="47"> He wrote mead is so popular in the country that it can be found both in cellars of wealthy noblemen , yeomen , yokels as well as magnates .
(trg)="47"> Napisał on , że miód do picia tak się w kraju rozpowszechnił , że zapełnił piwnice nie tylko szlachty możnej , zagrodowej , kmieci , ale i wielkich panów .
(src)="48"> He stated it was drunk even by the king .
(trg)="48"> Zapewniał , że nawet król nie gardził tym trunkiem .
(src)="49"> In the article published in 1894 in " Gazeta Polska " he wrote that it is more profitable to produce mead than honey for direct consumption .
(trg)="49"> Natomiast w artykule opublikowanym w 1894 r. w „ Gazecie Polskiej ” autor zauważa , że bardziej opłacalna jest produkcja miodów pitnych , niż miodu przeznaczonego do bezpośredniego spożycia .
(src)="50"> The author believes that development of both factory and home mead making is desired and stresses that in this way consumption of fake wines can be avoided , which will result in avoiding health problems and expenses .
(trg)="50"> Za pożądane uważa on , aby miodosytnictwo tak fabryczne , jak i domowe , rozwijało się ciągle i podkreśla , że w ten sposób uniknie się spożywania powszechnie fałszowanych win oraz oszczędzi sobie wiele zdrowia i wydatków .
(src)="51"> Depending on the degree of dilution meads can be divided into : półtorak , dwójniak , trójniak and czwórniak .
(trg)="51"> W zależności od stopnia rozcieńczenia miody pitne dzieli się na : półtoraki , dwójniaki , trójniaki i czwórniaki .
(src)="52"> These names refer to historically shaped composition and method of production .
(trg)="52"> Nazwy te odnoszą się do historycznie ukształtowanego składu i sposobu produkcji .
(src)="53"> Półtorak is made of one dose of honey and half of a dose of water .
(trg)="53"> Z jednej części miodu i połowy części wody wytwarza się półtoraka .
(src)="54"> Dwójniak is made of one dose of honey and one dose of water .
(trg)="54"> Z jednej części miodu oraz jednej części wody otrzymuje się dwójniaka .
(src)="55"> Mixing one dose of honey and two doses of water gives trójniak , and one dose of honey and three doses of water give czwórniak .
(trg)="55"> Z jednej części miodu oraz dwóch części wody produkuje się trójniaka , a z jednej części miodu i trzech części wody czwórniaka .
(src)="56"> These proportions determine all production stages and guarantee proper taste of beverage .
(trg)="56"> Proporcje te wyznaczają wszystkie etapy produkcji oraz gwarantują odpowiedni smak napoju .
(src)="57"> To enrich taste of mead in the production process , natural herbs and spices such as cloves , cinnamon , nutmeg or ginger are added .
(trg)="57"> Aby wzbogacić smak miodów pitnych w procesie produkcji , dodaje się do nich naturalne zioła i przyprawy korzenne , takie jak goździki , cynamon , gałka muszkatołowa lub imbir .
(src)="58"> Sometimes natural fruit juices , as well as fresh fruits change the taste of the beverage .
(trg)="58"> Czasami miody te wytwarzane są z dodatkiem naturalnych soków owocowych , a także świeżych owoców .
(src)="59"> Old-Polish production recipes determine sufficiently long seasoning and maturation of this drink .
(trg)="59"> Staropolskie receptury produkcji wyznaczają także odpowiednio długie okresy leżakowania i dojrzewania tego napoju .
(src)="60"> They are sold in glass or ceramic bottles , as well as in oak barrels .
(trg)="60"> Do obrotu wprowadzany jest w szklanych lub ceramicznych gąsiorkach i butelkach , a także dębowych beczkach .
(src)="61"> Półtorak , dwójniak , trójniak , czwórniak have been registered in the register of Traditional Speciality Guaranteed of European Commission .
(trg)="61"> Półtorak , dwójniak , trójniak , czwórniak zostały zarejestrowane w prowadzonym przez Komisję Europejską rejestrze Gwarantowanych Tradycyjnych Specjalności .
(src)="62"> In Poland , most people believe that queen Bona brought custom of eating fresh vegetables to Poland .
(trg)="62"> W Polsce , w świadomości społecznej , panuje przekonanie , że to królowej Bonie zawdzięczamy świeże warzywa na naszych stołach .
(src)="63"> We still call the set of traditional broth vegetables - carrot , parsley , celery and cabbage - włoszczyzna ( after Włochy - Polish name for Italy ) .
(trg)="63"> Do dziś funkcjonuje pojęcie włoszczyzna , jako podstawowy zestaw warzyw do tradycyjnego rosołu - marchewka , pietruszka , seler , por i kapusta .
(src)="64"> However , historical influences in the field of cuisine in our country started before 1518 - a year when the Italian of affluent Sforza family became queen .
(trg)="64"> Jednak zgodnie z prawdą historyczną wpływy włoskie w dziedzinie kulinariów zaczęły się w naszym kraju wcześniej , zanim na polskim tronie w 1518 r. zasiadła Włoszka , pochodząca z możnego rodu Sforzów .
(src)="65"> In the days of Casimir the Great and Queen Jadwiga trade contacts between Italian and Polish merchants were very frequent .
(trg)="65"> Już za czasów Kazimierza Wielkiego , a następnie królowej Jadwigi były bardzo ożywione kontakty handlowe między kupcami włoskimi a polskimi .
(src)="66"> Reading old notes of purchases for the needs of the court , historians concluded that at that time lettuce , beets carrot , cabbage or cauliflowers were popular dishes .
(trg)="66"> Odczytując stare zapiski zakupów na potrzeby dworu , historycy stwierdzili , że już wówczas jadano na nim sałatę , buraki , marchew , kapustę czy kalafiory .
(src)="67"> Nonetheless , queen Bona brought to Poland Italian cooks , which resulted in Italian dishes being eaten at the Polish court .
(trg)="67"> Niemniej jednak zasługą królowej Bony było sprowadzenie włoskich kucharzy , a co za tym idzie , pojawienie się włoskich dań na dworze .
(src)="68"> These new customs started gradually changing the Polish cuisine , making it slightly lighter and richer in vegetables .
(trg)="68"> Te nowe zwyczaje zaczęły stopniowo przenikać do polskiej kuchni , czyniąc ją nieco lżejszą i bogatszą w warzywa .
(src)="69"> Traditional Polish cuisine was famous for spices .
(trg)="69"> Tradycyjna kuchnia polska słynęła z przypraw .
(src)="70"> As the county was located at the crossing of trade routes , nobility houses were full of expensive spices - saffron , nutmeg , pepper and other spice additives .
(trg)="70"> Położenie na skrzyżowaniu szlaków handlowych sprawiało , że w bogatych domach szlacheckich nie brakowało drogich przypraw - szafranu , gałki muszkatołowej , pieprzu i innych dodatków korzennych .
(src)="71"> An elegant court cuisine was known of them .
(trg)="71"> Wykwintna kuchnia dworska była znana z ich stosowania .
(src)="72"> Contrary to the common opinions by no means was pork the most frequently consumed type of meat .
(trg)="72"> Wbrew obiegowym opiniom wcale nie królowała w niej wieprzowina .
(src)="73"> Roasted boar , poultry and beef were more popular .
(trg)="73"> Bardziej znane było pieczyste z dziczyzny , drobiu , czy wołowiny .
(src)="74"> Old cookbooks provide numerous recipes for dishes made of crayfish or freshwater fish .
(trg)="74"> Stare książki kucharskie podają liczne przepisy na dania z raków , czy ryb słodkowodnych .
(src)="75"> Various kinds of groats were frequently eaten .
(trg)="75"> W powszechnym użyciu były różnego rodzaju kasze .
(src)="76"> They dominated before the potatoes era .
(trg)="76"> To one dominowały przed erą ziemniaków .
(src)="77"> Gradually increasing presence of vegetables in traditional Polish cuisine was not the only result of Italian influence .
(trg)="77"> Stopniowe zwiększanie obecności warzyw w tradycyjnej polskiej kuchni to nie jedyne wpływy włoskie .
(src)="78"> Changes in confectioner 's trade took place as well .
(trg)="78"> Przyszły też zmiany w cukiernictwie .
(src)="79"> In the last years of 18th century , owing to papal nuncio , the first confectionary in Warsaw was opened .
(trg)="79"> To w ostatnich latach XVIII wieku , za sprawą nuncjusza papieskiego , otwarto pierwszą cukiernię w Warszawie .
(src)="80"> Since then ice cream , gateaux , sweet beverages and fruit cookies gained recognition .
(trg)="80"> Od tego czasu w Polsce zaczęły zdobywać uznanie lody , torty , słodkie napoje , czy ciastka z owocami .
(src)="81"> Another chapter of Italian influence on the Polish cuisine took place at that the end of the previous century .
(trg)="81"> Kolejna fala wpływu włoskiego na kuchnię polską nastąpiła pod koniec ubiegłego wieku .
(src)="82"> At that time pizza and roasted baguettes became popular .
(trg)="82"> To wówczas nastała moda na pizzę i zapiekanki .
(src)="83"> They became regular guests of Polish houses .
(trg)="83"> Zagościły one w wielu polskich domach .
(src)="84"> We made them not only according to classic recipes .
(trg)="84"> Przygotowywane są nie tylko według klasycznych przepisów .
(src)="85"> They were modified a lot with local , native components .
(trg)="85"> Doczekały się licznych modyfikacji , przy wykorzystaniu miejscowych , rodzimych składników .
(src)="86"> One of them , undoubtedly very popular , were excellent champignons - we are the largest European producer of them .
(trg)="86"> Jednym z nich , niewątpliwie bardzo popularnym , stały się wyśmienite polskie pieczarki , których jesteśmy największym producentem w Europie .
(src)="87"> Bread- it was known to ancient Egyptians , Greeks , Romans .
(trg)="87"> Chleb - znali go starożytni Egipcjanie , Grecy , Rzymianie .
(src)="88"> It has accompanied people since the dawn of time on almost all continents .
(trg)="88"> Towarzyszy ludziom od zarania dziejów na wszystkich niemal kontynentach .
(src)="89"> Over centuries it took different forms , but one thing has always been unchanged - raw materials .
(trg)="89"> Na przestrzeni wieków przybierał różne postaci , ale jedno zawsze było niezmienne - surowce .
(src)="90"> It has always been made of flour of different species of grains and water .
(trg)="90"> Zawsze powstawał z połączenia mąki z różnych gatunków zbóż i wody .
(src)="91"> This is the shortest description of its composition .
(trg)="91"> To najkrótszy opis jego składu .
(src)="92"> In the initial version it was a kind of a pie , similar type of bread can be met in cuisines of various nations .
(trg)="92"> W pierwotnej wersji stanowił rodzaj placka i w podobnej formie możemy go po dzień dzisiejszy spotkać w kuchniach różnych narodów .
(src)="93"> Contemporary loafs of bread are , however , round or rectangular .
(trg)="93"> Współczesne bochny chleba mają jednak kształt okrągły lub prostokątny .
(src)="94"> They are made in many ways , with yeast or without it .
(trg)="94"> Wyrabiane są na wiele sposobów , z dodatkiem drożdży lub bez nich .
(src)="95"> The best bread is believed to be the one kneaded on a natural sourdough .
(trg)="95"> Za najlepszy uważany jest jednak ten , wyrabiany na naturalnym zakwasie .
(src)="96"> In the past bread flour was made of millet .
(trg)="96"> W przeszłości mąka chlebowa wytwarzana była z prosa .
(src)="97"> Today the most popular is using wheat or rye flour .
(trg)="97"> Dziś najbardziej rozpowszechnione jest stosowanie mąki pszennej lub żytniej .
(src)="98"> A very popular method , due to dieticians ' recommendations , is adding grains of full milling .
(trg)="98"> Bardzo popularne , ze względu na zalecenia dietetyków , jest dodawanie ziaren z pełnego przemiału .
(src)="99"> Consumers can choose from a very broad range of bread .
(trg)="99"> Konsumenci mają do wyboru bardzo szeroką paletę pieczywa .
(src)="100"> In order to meet their expectations bakers bake bread and rolls with many different extras , e.g. seeds or fruits .
(trg)="100"> Wychodząc naprzeciw ich oczekiwaniom piekarze wypiekają chleb i bułki z wieloma różnymi dodatkami , np. nasion , czy owoców .