<?xml version="1.0" encoding="utf-8"?>
<document>
  <P id="1">
    <s id="1.1">Шығыс Қазақстан мен көршілес Қытай экономика дамуына байыпты серпін берер бірлескен тиімді жобаларды жүзеге асыруда - ШҚО әкімі Б.Сапарбаев</s>
  </P>
  <P id="2">
    <s id="2.1">ӨСКЕМЕН. 28 желтоқсан.</s>
    <s id="2.2">ҚазАқпарат - Шығыс Қазақстанның іргелес қоңсы қонған 2 көршісі бар.</s>
    <s id="2.3">Оның бірі - Ресей, ал екіншісі - Қытай.</s>
    <s id="2.4">Қазақстан мен Ресейді ежелден келе жатқан тату көршілік серіктестік қарым-қатынастар барлық салада байланыстырады десек артық айтқандық емес.</s>
    <s id="2.5">Ал бүгінгі таңда тағы бір алып көршіміз Қытай Халық Республикасымен Қазақстанның арасындағы өзара қарым-қатынас қалай өрбуде, екі елдің өзара тиімді бірлескен жобалары бар ма деген сауалдың көлденең тартылатыны да бар.</s>
  </P>
  <P id="3">
    <s id="3.1">Бұл ретте ҚазАқпарат тілшісіне сұхбат берген өңір басшысы Бердібек Сапарбаев іргелес жатқан елдер арасындағы іргелі жобалардың бірі ретінде «Тарбағатай Мұнай Газ» жобасын атайды.</s>
    <s id="3.2">Облыс әкімі, экономика ғылымының докторы, профессор Бердібек Машбекұлы былай дейді:</s>
  </P>
  <P id="4">
    <s id="4.1">- Қытай Халық Республикасы біздің таяу көршіміз.</s>
    <s id="4.2">Біздер жиі кездесіп, сұхбаттасып тұрамыз.</s>
    <s id="4.3">Толықтай алғанда біздерде жақсы қарым-қатынас, әсіресе, Шынжаң-Ұйғыр автономды өлкесімен қалыптасып отыр.</s>
    <s id="4.4">Мәселен, шекаралас Зайсанда бірлескен жобамыздың арқасында «Тарбағатай Мұнай Газ» табиғи газды Шығыс Қазақстан тарихында алғаш рет өндіріп, көгілдір отын халыққа беріле бастады.</s>
    <s id="4.5">Қытай тарапы өз қаржылары есебінен ұзындығы 93 шақырым газ құбырын, газ тарату стансасын салып берді.</s>
    <s id="4.6">Бүгінде Зайсандағы бір мектеп газбен жылытылып отырса, қаладағы бірқатар тұрғын үйге газ тартылды.</s>
    <s id="4.7">Қазірдің өзінде біздерде қытай тарапымен уағдаластық бар.</s>
    <s id="4.8">Келесі жылы олар дәл осындай жұмыстарды аталған газ құбыры бойында орналасқан барлық елді мекендерге тартатын болады.</s>
    <s id="4.9">Әзірше, сөз Зайсан ауданы төңірегінде ғана болып отыр.</s>
    <s id="4.10">Осы уақытта біз олармен қазақстандық үлесті пайдалануға қатысты жұмыстар жүргізудеміз.</s>
    <s id="4.11">Өздеріңіз білетіндей, екі мемлекет арасында қол қойылған хаттамаға сай біз бұл жобаны «50-де 50», яғни тең пайдалануға тиіспіз.</s>
    <s id="4.12">Өкінішке орай, әзірше өз үлесімізді пайдаланып отырған жоқпыз әрі қытай тарапына сұйытылған газды өңдеу зауытының құрылысына қатысты бірқатар нұсқаны ұсынудамыз.</s>
    <s id="4.13">Бұл ойымыз іске асар болса, онда біз Тарбағатай, Күршім, Жарма аудандарына, тіпті Өскемен шаһарына да газ тартуға қол жеткізе алар едік.</s>
    <s id="4.14">Бір сөзбен айтқанда, Қазақстан тарапы бүгінде бұл жобаның бар мүмкіншілігін пайдалану үшін белсенді жұмыстар жүргізуде.</s>
  </P>
  <P id="5">
    <s id="5.1">Бұдан бөлек, тағы бір қызықты жобаны, атап айтқанда, шағын ауыл шаруашылығы техникаларын құрастыруға, жекелеген қосалқы бөлшектері мен жабдықтарын шығаруға бағытталған бірлескен зауыт құрылысын жүзеге асыру бағытындағы жұмыстарды белсенді жүргізудеміз.</s>
    <s id="5.2">Зауыт Зайсан ауданында, нақты Майқапшағайда бұрынғы қазақстандық кеден бекетінің ғимаратында орналасуы тиіс.</s>
    <s id="5.3">Қазіргі таңда бұл жобаға қатысты барлық уағдаластықтарға қол жеткізіліп, жұмыстар басталды.</s>
  </P>
  <P id="6">
    <s id="6.1">- Ал жұмысшы кадрлар қай елдікі болмақ?</s>
  </P>
  <P id="7">
    <s id="7.1">- Біздің қазақстандық кадрлар болады.</s>
    <s id="7.2">Әрине, жергілікті кадрлар мамандықтың қыр-сырын үйренгенге дейін қытайлық жұмысшылар жұмыс істейтін болады.</s>
    <s id="7.3">Дәл қазіргі уақыттағы біздің міндетіміз - шағын ауыл шаруашылығы техникаларын құрастыратын бірлескен кәсіпорын құру.</s>
    <s id="7.4">Яғни, біз бұл кәсіпорынның жұмыс істеуі үшін талап етілетін барлық механизмдерді құруға тиіспіз.</s>
    <s id="7.5">Бірінші құрал-жабдықтар Қытайдан жеткізілетін болады, ал содан кейін кезең-кезеңімен, жыл сайын бұл жобаның «қазақстандық құрамдас бөлігін» еселей беретін боламыз.</s>
  </P>
  <P id="8">
    <s id="8.1">Бүгінде шаруалардың қолында көптеген трактордың бар екендігін өздеріңіз де көріп отырсыздар ғой.</s>
    <s id="8.2">Бірақ, олар көбіне ыңғайлы, шағын ауыл шаруашылығы техникаларын пайдалануға тырысады.</s>
    <s id="8.3">Әсіресе шағын шаруа қожалықтары құны небәрі 3-5 мың АҚШ доллары көлеміндегі тракторларды сатып алуға ден қоятындығы рас.</s>
    <s id="8.4">Ал егер де біз дәл осындай ұтқыр техниканы елімізідң шығысында құрастыруды қолға алар болсақ, онда ол біздің фермерлерімізге біршама арзанға түсері сөзсіз әрі экономикамызға да тиімді болар еді.</s>
  </P>
  <P id="9">
    <s id="9.1">- Бүгінде дәстүрге айналып, Өскеменде өткен халықаралық бал фестивалінде жергілікті бал экспортын жолға қою мәселесі айтылған-ды.</s>
    <s id="9.2">Оған қол жеткізілді ме?</s>
  </P>
  <P id="10">
    <s id="10.1">- Иә, бұл мәселе оң шешімін тапты.</s>
    <s id="10.2">Ағымдағы жылы біз алғаш рет Шығыс Қазақстан балын Қытайға экспортқа шығара бастадық.</s>
    <s id="10.3">Айтпақшы, біздің Елшілік пен министрліктердің зор қолдауының арқасында рұқсат, сертификат алдық.</s>
    <s id="10.4">Бүгінде біздің «Пасека» компаниямыз көршілес Қытайға мың тонна бал жеткізді.</s>
    <s id="10.5">Алдағы уақытта да біз бал жеткізе беретін боламыз.</s>
  </P>
  <P id="11">
    <s id="11.1">- Бердібек Машбекұлы, Бақтыда қолға алынбақ болып отырған «жеміс-көкөніс» жобасы туралы айтып берсеңіз.</s>
    <s id="11.2">Өйткені, таяуда ғана аталған учаскеде «жасыл дәліз» ашылды ғой.</s>
  </P>
  <P id="12">
    <s id="12.1">- Қазіргі уақытта Бақты шекара маңы ауылында Қытайдан жеміс-көкөніс өнімдерін жеткізу әрі сұрыптау бойынша тағы бір бірлескен қазақстандық-қытайлық кәсіпорын ашылады.</s>
    <s id="12.2">Елімізге жеткізілетін барлық көкөніс пен жеміс-жидек Бақтыда екшеленіп, содан кейін бүкіл Қазақстан аумағына тасымалданатын болады.</s>
  </P>
  <P id="13">
    <s id="13.1">Біз қазірдің өзінде қажетті инфрақұрылымдар құрылысын жүргізуге қажетті рұқсатты алдық.</s>
    <s id="13.2">Бұл жоба өнімнің барынша арзандауына өз септігін тигізеді.</s>
    <s id="13.3">Яғни, Бақтыдан өнім ешқандай делдалсыз әрі алыпсатарларсыз біздің дүкендер мен базарларға, сонымен бірге Павлодар мен Қарағанды облыстарының сауда желілеріне тікелей жеткізіледі.</s>
  </P>
  <P id="14">
    <s id="14.1">- Өңірдің «экономикалық қоржынында» қытайлық әріптестермен жүзеге асыру көзделіп отырған бірлескен жобаларға қатысты қызықты идеялардың мол екендігі сөзсіз.</s>
    <s id="14.2">Сіз соларды атап бере аласыз ба, әлде ол жайында айту әзірше ерте ме?</s>
  </P>
  <P id="15">
    <s id="15.1">- Ондай жобалардың бар екендігін жасырмаймын.</s>
    <s id="15.2">Мәселен, Үржар ауданында соя өсірумен айналысатын бір компания жұмыс істеуде, олардың бұл өсімдікті өсіру технологиясы жақсы.</s>
    <s id="15.3">Өкінішке орай, әзірше бізде сояны өңдейтін кәсіпорын жоқ, ал Қытайда - бар.</s>
    <s id="15.4">Біз бүгінде өнімімізді Қытайға өңдеуге жіберумен айналысып жатырмыз.</s>
    <s id="15.5">Демек, бұл идея емес, нақты әрі шынайы жоба.</s>
  </P>
  <P id="16">
    <s id="16.1">Өзіңіз атап өткендей біздің «қоржынымызға» қатысты айтар болсам, онда 2 нұсқада жүзеге асырылуы көзделген тағы бір байыпты жоба-ойымыз бар.</s>
    <s id="16.2">Бұған қоса, темір жол құрылысын салуды көздейтін 2 нұсқа да мультипликативті тиімділік әкеледі.</s>
  </P>
  <P id="17">
    <s id="17.1">Бірінші нұсқа - бұл Майқапшағай-Зырян темір жол тармағын салу.</s>
    <s id="17.2">Зырян, Күршім, Қатонқарағай аудандары аумағында пайдалы қазбаларға бай кен орындарының бар екендігін жақсы білесіз.</s>
    <s id="17.3">Бірақ, өкінішке орай, олар көлік желісінің, жолдың болмауы салдарынан игерілмей жатыр.</s>
    <s id="17.4">Бұдан бөлек, мәселен, Зайсан ауданында тақтастың мол қоры бар.</s>
    <s id="17.5">Бұл да, өкінішке орай, игерілмей жатыр.</s>
    <s id="17.6">Себебі, өзіндік құны тым қымбатқа түсіп отыр.</s>
    <s id="17.7">Егерде ол жаққа темір жол түсетін болса, онда мұның бәрін игеруге болар еді.</s>